အဲဟ္ေလ့ဘိုက္(သ) (အလိုင္ေဟမြစ္စလာမ္) သတင္းဌာန ၊ အဗ္နာ
“သာစူအာ”ႏွင့္”အာရႉရာ”ဟူသည့္အဓိပၸါယ္မွာ အဘယ္နည္း။ ေအမာမ္ဟိုစိန္(အ.စ)၏ ရွဟာဒသ္ မတိုင္ခင္ကာလ၌ေကာ ဤအမည္ ရွိခဲ့ပါသလား။
“အာရႉရာေန႔႐ိုဇာႏွင့္ ရွီအာဟ္၏အျမင္"
အာရႉရာေန႔၌ တမန္ေတာ္ (၁၀)ပါး ကရာမသ္(၁၀)ခု ရရွိခဲ့သည္ဟူ သည္မွာ မွန္ကန္မႈ ရွိပါ သလား ?
#အေျဖမွာ….
“အာရႉရာ”ဟူသည္မွာ ”عشر”ဟူေသာမူရင္းပုဒ္မွျဖစ္ၿပီး ”တစ္ဆယ္”(သို႔) ”ဒသမ”ဟူ၍ အဓိပၸါယ္ ရသည္။ ”تاسوعا””သာစူအာ”ဟူသည္မွာ ”تسع” ဟူေသာမူရင္းပုဒ္မွ ျဖစ္ၿပီး ”ကိုး”(သို႔) ”န၀မ”ဟူ၍ အဓိပၸါယ္ရသည္။ မိုဟရမ္လျမတ္၏(၉)ရက္ႏွင့္(၁၀)ရက္ တြင္ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့ ေသာ ျဖစ္ပ်က္ မႈႀကီးကိုအစြဲျပဳ၍ အာရႉရာႏွင့္ သာစူအာဟူ၍ ေခၚဆိုျခင္း ျဖစ္သည္။ ၎မွာ လတိုင္း ၏(၉)ရက္ႏွင့္(၁၀)ရက္တိုင္းကိုေခၚဆိုျခင္းမဟုတ္ပဲ မိုဟရမ္လ ၏(၉)ရက္ႏွင့္(၁၀)ရက္ေန႔ကိုသာ ထိုအမည္မ်ားျဖင့္ ေခၚ ဆိုျခင္းျဖစ္သည္။
”အိဗ္ေနအစီးရ္”မွ ”ေနဟာယဟ္”ဟူေသာသမိုင္းက်မ္း၌ေရးသားထားသည္မွာ- ((အာရႉရာသည္အစၥလာမ္ႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္နာမေတာ္တစ္ခုျဖစ္သည္)) ”တို႐ိုင္ဟီ” သည္လည္း ”မဂ္်မအြလ္ဗဟ္႐ိုင္းန္”၌ ထိုအတိုင္းေျပာၾကား ထားသည္။
ေအမာမ္ဆြာဒီက္(အ.စ)မိန္႔ေတာ္မူထားသည္မွာ-
و أمّا یوم عاشورا فیوم أصیب فیه الحسین(ع) صریعاً بین أصحابه و أصحابه حوله صرعی عراة
((အာရႉရာဆိုသည္မွာ ဟိုစိန္(အ.စ) အက္ဆ္ြဟားဗ္မ်ားအၾကား ေျမခ အသတ္ခံရသည့္ေန႔ျဖစ္သည္။ ၎၏ေနာက္လိုက္မ်ားသည္လည္း ၎၏ေဘးပတ္လည္တြင္ေျမခ ေန၍ အ၀တ္ အစား(ကဖွန္) မပါရွိ ၾကေပ။))
ဟစ္ဂ်ရီ(၆၁)ခုႏွစ္ မိုဟရမ္လျမတ္၏(၉)ရက္ေန႔ သာစူအာေန႔၌ ေအမာမ္ဟိုစိန္ (အ.စ)ႏွင့္ အေပါင္းအပါမ်ားမွာ ရန္သူမ်ား၏ပိတ္ဆို႔ ၀န္းရံမႈကိုခံထားၾကရသည္။ ထိုေန႔ မွာ ေအမာမ္ (အ.စ) ၏အိမ္သူ အိမ္သားမ်ားႏွင့္အေပါင္းအပါမ်ား ေရပိတ္ခံထားရသည့္ေန႔ လည္းျဖစ္ သည္။ ထိုေန႔ကို ေအမာမ္ဟိုစိန္(အ.စ)၏အိမ္သူအိမ္ သားမ်ားႏွင့္ အေပါင္းအပါ မ်ားမွာ ဒုကၡမ်ားစြာျဖင့္ ျဖတ္သန္း ခဲ့ရသည့္အတြက္ ရွီအာဟ္မ်ားမွာ”သာစူအာ”ဟူ၍အေလးေပးေခၚဆိုၾကသည္။
ေအမာမ္ဆြာဒီက္(အ.စ)မိန္႔ေတာ္မူထားသည္မွာ-သာစူအာဟူေသာေန႔မွာဟိုစိန္(အ.စ)ႏွင့္အေပါင္းအပါမ်ား ကရ္ဗလာ တြင္ ပိတ္ဆို႔၀န္းရံခံထားရၿပီး၊ အိဗ္ေနေဇယာဒ္ ႏွင့္ အိုမရ္ ဗင္န္စအ္ဒ္မွာ ျမင္းစီးတပ္မ်ားစုံစုံလင္လင္ေရာက္ရွိလာေသာေၾကာင့္ေပ်ာ္႐ႊင္ေနေသာေန႔ျဖစ္သည္။ ထိုေန႔၌၎တို႔မွာေအမာမ္ဟိုစိန္(အ.စ)ႏွင့္အေပါင္းအပါမ်ား၏တပ္အင္အားနည္းမႈကိုျမင္ရ၍ ဟိုစိန္(အ.စ)အားကူညီရန္ အီရတ္မွေနာက္ထပ္ တပ္သား မ်ားမလာေတာ့မည္ဟု တထစ္ခ် ယုံၾကည္ လိုက္ေသာေန႔ျဖစ္သည္။))
ဤအမည္ႏွစ္ခုမွာ မြတ္စ္လင္မ်ားအၾကား အထူးသျဖင့္ရွီအာဟ္မ်ား အၾကား အလြန္အေရးပါေသာ အမည္မ်ားျဖစ္သည္။
ေအမာမ္ဟိုစိန္(အ.စ) ကရ္ဗလာ၌ရွဟီးဒ္ျဖစ္ ၿပီးေနာက္ လူထုအၾကား အာရႉရာေန႔မွာ ၀မ္းနည္းေၾကကြဲဖြယ္ေန႔ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ေအမာမ္အလီ (အ.စ)၏ေနာက္လိုက္ ရွီအာဟ္မ်ားမွာ ထိုေန႔ကို၀မ္းနည္းေၾက ကြဲဖြယ္ေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ၿပီး၊ ထိုေန႔တြင္အ ဇာဒါရီအခမ္းအနားမ်ား က်င္းပျပဳလုပ္ၾကသည္။
သို႔ေသာ္ ကရ္ဗလာျဖစ္ရပ္မတိုင္မီတည္းကပင္ တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ)ႏွင့္ ေအမာမ္အလီ(အ.စ)တို႔ မွာ ”ေအမာမ္ဟိုစိန္ (အ.စ)ကရ္ဗလာ ေျမျပင္တြင္ရွဟီးဒ္ျဖစ္ လိမ့္မည္”ဟူ၍ ႀကိဳတင္ ေျပာ ဆိုခဲ့ၾကသည္။ ထိုနည္းတူ ေရွးတမန္ေတာ္မ်ားအနက္ မွအခ်ိဳ႕ကိုလည္း ကရ္ဗလာ အျဖစ္အပ်က္ႏွင့္ပတ္သက္၍ အရွင္ျမတ္ထံေတာ္မွ သတင္းေပးပို႔ခ်မႈ မ်ားရွိခဲ့သည္။
ရွီအာဟ္မ်ား၏ဆန္႔က်င္ဘက္၌ ဗနီအိုမိုင္ယာႏွင့္ေနာက္လိုက္မ်ားမွာ အာရႉရာ ေန႔ကိုေပ်ာ္႐ႊင္ စရာေန႔အျဖစ္သတ္မွတ္ၾကၿပီး၊ ထိုေန႔၏ျမင့္ျမတ္မႈႏွင့္ပတ္သက္၍ ဟဒီးစ္ မ်ားလုပ္ႀကံ ေရးသားခဲ့ၾကသည္။ တကယ္၌ထိုေန႔မွာတမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ)၏ ခ်စ္ေျမးေတာ္ရက္ရက္စက္စက္အသတ္ခံခဲ့ရသည့္ေန႔ျဖစ္ၿပီး၊တမန္ေတာ္ျမတ္(ဆြ)၏အိမ္သူအိမ္သားမ်ားစစ္သုံ႔ပန္းဘ၀သို႔ေရာက္ခဲ့သည့္ေန႔ျဖစ္သည္။ထို႔ေၾကာင့္အာရႉရာေန႔မွာေပ်ာ္႐ႊင္ဖြယ္ရာေန႔ျဖစ္ႏိုင္ပါ့မလား?
ေအမာမ္ဆြာဒီက္(အ.စ) ဤအေၾကာင္းအရာႏွင့္ပတ္သက္၍မိန္႔ေတာ္မူသည္မွာ -
ဗနီအိုမိုင္ယာႏွင့္၎၏ေနာက္လိုက္ဆီးရီးယားသားတို႔မွာ မိမိတို႔ဘက္မွမည္သည့္ဆုံးရႈံးမႈ မွမရွိပဲ ဟိုစိန္(အ.စ)ကိုသတ္ႏိုင္ၿပီး၊ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္အာဏာမွာအဗူစိုဖ္ယာန္၏မ်ိဳးဆက္၌တည္တံ့ခိုင္ၿမဲသြားပါကအာရႉရာေန႔ကိုအီးဒ္လုပ္ေအာင္ပြဲခံမည္ဟူ၍ ကိုးထားၾကသည္။
ထို႔ျပင္ ဤေအာင္ျမင္မႈကိုဂုဏ္ျပဳေက်းဇူးတင္သည့္အေနျဖင့္ ထိုေန႔၌႐ိုဇာ ထားမည္ဟူ၍ လည္း ရည္စူးခဲ့ၾကသည္။
ဤအလုပ္မွာစြႏၷသ္တစ္ခုအေနျဖင့္ ယေန႔ထိတိုင္ အခ်ိဳ႕ေသာ လူမ်ား အၾကား၌ရွိေနသည္။ ၎တို႔မွာ ထိုေန႔ကိုေပ်ာ္စရာေန႔အျဖစ္သတ္မွတ္ၾကၿပီး၊ မိမိတို႔ေဆြမ်ိဳး သားခ်င္းမ်ား၏အိမ္မ်ားသို႔ သြားေရာက္ လည္ပတ္ၾကသည္။ တကယ္၌ ထိုလုပ္ရပ္မွာ တမန္ ေတာ္ျမတ္ (ဆြ)၏ စြႏၷသ္အလ်ဥ္းမဟုတ္ပဲ ဗနီအိုမိုင္ယာတို႔ စတင္ခဲ့သည့္ဗနီအိုမိုင္ ယာ၏ စြႏၷသ္ သာ လွ်င္ျဖစ္သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ေဇယာရသ္ေသအာရႉရာ၌
اللّهمّ إنّ هذا یوم تبرّکت به بنوا امیة وابن آکلة الاکباد
((အိုအလႅာဟ္ဟိုအရွင္ျမတ္ ဤေန႔ကိုဗနီအိုမိုင္ယာႏွင့္အသည္း စား သူမ၏သား သည္ မဂၤလာရွိ သည့္ေန႔အျဖစ္သတ္မွတ္ခဲ့သည္))ဟူ၍ လာရွိထားသည္။
ဗနီအိုမိုင္ယာတို႔လုပ္ႀကံေရးသားထားၿပီး ယေန႔ထိတိုင္ ၎တို႔၏ ဟဒီးစ္စာအုပ္ မ်ားႏွင့္သမိုင္း စာအုပ္မ်ားတြင္ပါရွိေနသည့္ဟဒီးစ္တစ္ခု ကိုတင္ျပရမည္ဆိုလွ်င္
“မိုဟရမ္ လျမတ္၏(၁၀) ရက္ေန႔ အား အာရႉ ရာေန႔ဟူ၍မွည့္ေခၚရျခင္းအေၾကာင္းမွာနဗီ(၁၀)ပါးကရာမသ္(၁၀)ကိုထိုေန႔၌ဆြတ္ခူးရရွိခဲ့ေသာေၾကာင့္ ထိုေန႔ကိုဂုဏ္ျပဳေသာအေနျဖင့္ မွည့္ေခၚျခင္းျဖစ္သည္ဟုေရးသားထားသည္။” သို႔ေသာ္ထိုအေၾကာင္းအရာမွာလုံး၀မမွန္ကန္ေပ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္
“အိဗ္ေနဒို႐ိုက္ဒ္” ေျပာၾကားထားသည္မွာ- အာရႉရာ ဟူသည့္ အမည္သည္ အစၥလာမ္ႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္အမည္ျဖစ္ၿပီး၊အာရဗ္ လူ႔ဗာလငမိုက္သားေခတ္၌ပင္ ဤအမည္မရွိခဲ့ေပ။
ရွိတ္ခ္အဘာၻစ္ကြမ္မီသည္ ဤလုပ္ႀကံဟဒီးစ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ မိမိ ၏”ေရွဖြာအြဆ္ြ ဆိုဒူးရ္”က်မ္း၌ ဤသို႔ေျပာၾကားထားသည္။
ဗနီအိုင္မိုင္ယာတို႔သည္အာရႉရာေန႔ကိုမဂၤလာရွိသည့္ေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ၿပီး၊ထိုေန႔၌ေစ်း၀ယ္ထြက္ၾက၍ထိုသို႔ေစ်း၀ယ္ထြက္ျခင္းကိုစြႏၷသ္တစ္ခုအေနျဖင့္လုပ္ေဆာင္ၾကသည္၊ထို႔ျပင္ေပ်ာ္ပြဲ႐ႊင္ပြဲမ်ားဆင္ႏႊဲၾကသည္၊ထိုေန႔၌႐ိုဇာေဆာက္တည္ၾကသည္၊ထိုေန႔၌မိမိ၏လိုအင္ဆႏၵမ်ား ကိုေတာင္းခံျခင္းအား စြႏၷသ္ဟုသတ္မွတ္ၾကသည္။ ၎တို႔မွာမိမိတို႔၏ ထိုအလုပ္မ်ား ကိုအာရႉရာေန႔၌ေကာင္းမြန္စြာ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ရန္ (ႏွင့္လူထုပါ လိုက္ပါလုပ္ေဆာင္ရန္)အာရႉရာေန႔၏ျမင့္ျမတ္ထူးကဲမႈကိုဟဒီးစ္ လုပ္ႀကံေရးသားခဲ့သည္။
ယုတ္စြအဆုံး ေအာက္ေဖာ္ျပပါစာသားမ်ားျဖင့္ ဒိုအာတစ္ပုဒ္ပါ တီထြင္ေရးသားခဲ့သည္။
یا قابل توبة آدم یوم عاشورا، یا رافع ادریس الی السماء یوم عاشورا، یا مسکّن السفینة یوم عاشورا یا غیاث ابراهیم من النار یوم عاشورا
ရွိတ္ခ္အဘာၻစ္ကြမ္မီက ဆက္လက္ေရးသားထားသည္မွာ- ရွိတ္ခ္ဆြဒူးက္သည္ မီစမ္သမၼားရ္ထံမွ ဤသို႔ေရဝါယသ္ဆင့္ျပန္ထားသည္။
“တမန္ေတာ္ျမတ္ႀကီး၏အြမၼသ္ သားမ်ား တမန္ေတာ္ျမတ္ ႀကီး(ဆြ)၏ေျမးကိုသတ္ျဖတ္၍ ထိုေန႔ကို မဂၤလာရွိေသာေန႔ ဟူ ၿပီး မည္သို႔သတ္မွတ္ခဲ့ပါသနည္း။”
ရာဝီ က ကြၽႏ္ုပ္ မီစမ္သမၼားရ္ထံ ဤ သို႔ေမးျမန္းခဲ့သည္။
“၎တို႔ မည္သည့္အေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ ထိုေန႔ကို မဂၤလာရွိေသာေန႔အျဖစ္သတ္မွတ္ရ ပါသနည္း?”
ထိုအခါ မီစမ္သမၼားရ္မွ . .
“ထိုေန႔၏ ထူးကဲျမင့္ျမတ္မႈႏွင့္ပတ္သက္၍ ၎တို႔သည္ ဟဒီးစ္လုပ္ႀကံေရးသားခဲ့ၾကသည္။”
၎တို႔လုပ္ႀကံေရးသား ထားၾကသည္မွာ အာရႉရာေန႔သည္ တမန္ေတာ္အာဒမ္(အ.စ)၏ ေသာင္ဗဟ္ကို အလႅာဟ္ဟိုအရွင္ျမတ္လက္ခံလိုက္သည့္ေန႔ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္အလႅာဟ္ဟိုအရွင္ျမတ္ အာဒမ္(အ.စ)၏ေသာင္ဗဟ္ကို လက္ခံခဲ့ေသာေန႔ သည္ ဇိလ္ဟဂ္်လတြင္ ျဖစ္သည္။
အာရႉရာေန႔သည္ တမန္ေတာ္ ယူႏြတ္စ္ (အ.စ) ငါး၏၀မ္းဗိုက္မွ လြတ္ေျမာက္ခြင့္ရသည့္ေန႔ျဖစ္သည္ဟူ၍ ၎တို႔ေရးသားခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္တမန္ေတာ္ယူႏြတ္စ္(အ.စ) ထိုသို႔လြတ္ေျမာက္မႈရခဲ့သည္မွာ ဇိလ္ကအ္ဒါဟ္ လတြင္ ျဖစ္သည္။
တမန္ေတာ္ႏူးဟ္(အ.စ)၏သေဘၤာ”ဂ်ဴဒီ” ေတာင္ေပၚ ဆိုက္ခဲ့သည့္ေန႔မွာအာရႉရာေန႔တြင္ျဖစ္သည္ဟူ၍ ၎တို႔ေရးသားထားၾကသည္။သို႔ေသာ္ ထိုေတာင္ေပၚသို႔တမန္ေတာ္ႏူးဟ္(အ.စ)၏ သေဘၤာႀကီးဆိုက္ကပ္ခဲ့သည့္ေန႔သည္ ဇိလ္ဟဂ္်လ(၁၈)ရက္ ေန႔တြင္ ျဖစ္သည္။
၎တို႔ေရးသားထားၾကသည္မွာ အာရႉရာေန႔သည္ တမန္ေတာ္မူဆာ (အ.စ)အတြက္ အလႅာဟ္ဟိုအရွင္ျမတ္ ပင္လယ္ကိုခြဲ၍ လမ္းေဖာက္ေပးလိုက္သည့္ ေန႔ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ထိုအျဖစ္အပ်က္မွာ ရဗီအြလ္ေအာင္၀လ္လတြင္ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့သည္ . . ဟူ၍ျပန္လည္ေျဖၾကားခဲ့သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ေအမာမ္ရဇာ(အ.စ) မိန္႔ေတာ္မူထားသည္မွာ- အၾကင္သူသည္အာရႉရာေန႔ကိုမိမိအတြက္၀မ္းနည္းေၾကကြဲဖြယ္ေန႔အျဖစ္သတ္မွတ္မည္ဆိုလွ်င္ အလႅာဟ္ဟိုအရွင္ျမတ္သည္ ေကယာမသ္ေန႔ကို ၎အဖို႔ ေပ်ာ္႐ႊင္ဖြယ္ရာေန႔အျဖစ္သတ္မွတ္ေပးၿပီး၊ ထိုသူ၏မ်က္၀န္းအား ဂ်ႏၷသ္၌ ကြၽႏ္ုပ္တို႔အားျမင္ေတြ႕ျခင္းျဖင့္ အလင္းေရာင္ ေပးေတာ္မူမည္။
H.I ဆရက္ဒ္ ယူစြဖ္မဲဟ္ဒီ (ေမာ္လၿမိဳင္)