အဲဟ်လေ့ဘိုက်(သ) (အလိုင်ဟေမွစ်စလာမ်) သတင်းဌာန ၊ အဗ်နာ
ပြီးခဲ့သည့်အပတ် ကုသမဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ မြန်မာက်ိစ္စ အရေးကြီးဆုံးဖြတ်ချက်အပေါ် မထောက်ခံဘဲ ကြားနေခဲ့သည့်နိုင်ငံသုံးနိုင်ငံတွင် အိန္ဒိယသည် တစ်နိုင်ငံအပါအ၀င်ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ က စစ်တပ်၏ အကြမ်းဖက်မှုကို အပြစ်တင်ဝေဖန်ခဲ့သော အိန္ဒိယအစိုးရသည် ၂၀၂၂ တွင် ဗျူဟာပြောင်းလဲလာသည်။ အခြားနိုင်ငံများနည်းတူ စစ်ကောင်စီ (စကစ) နှင့် ဆက်ဆံရေးများ ပြန်လည်တည်ဆောက်လာနေသည်။ အိန္ဒိယအစိုးရအကြီးတမ်းအရာရှိများနှင့် စကစအကြား တွေ့ဆုံမှုများလည်း ယခုနှစ်ကုန်ပိုင်းမှစပြီး ခပ်စိပ်စိပ်ဖြစ်လာနေသည်။
နိုဝင်ဘာလ နေပြည်တော်ခရီးစဥ်တွင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဗီနေး မိုဟန် ခွထရာသည် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်၊ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးရာပြည့်၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဝဏ္ဏမောင်လွင်တို့နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ ကုလားတန်နှင့် အာရှလမ်းမကြီးစီမံကိန်းများအပါအဝင် အိန္ဒိယ-မြန်မာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး၊ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ငွေကြေးဆိုင်ရာကိစ္စများနှင့် နိုင်ငံတကာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကိစ္စများ ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။
ထိုခရီးစဥ်မတိုင်မှီကလည်း အိန္ဒိယသံအမတ်သည် စကစ ဝန်ကြီးများအပါအဝင် ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ကြောင်း သိရှိရသည်။ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအပါအဝင် အခြားနိုင်ငံများက စကစကို သတိထားဆက်ဆံနေချိန်တွင် အိန္ဒိယအစိုးရသည် စကစနှင့် နီးစပ်အောင် ဆက်ဆံရေးများ တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ၂ နှစ်အတွင်း အစည်းအဝေးများမှာ
တပ်မတော်နေ့ အခမ်းအနားတက်ရောက်ခြင်း
အိန္ဒိယရေတပ်မှ ဦးစီးကျင်းပသည့် Goa Maritime Conclave 2021 ကို စကစ ရေတပ်ဗိုလ်ချုပ် မိုးအောင်ကို ဖိတ်ကြားခြင်း
စိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီး ဦးတင်ထွဋ်ကို ဖိတ်ခေါ်ခြင်း
ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီး ဦးအောင်နိုင်ဦးကို ကလ်ကတ္တား အစည်းအဝေးသို့ဖိတ်ခေါ်ခြင်း၊
၂၀၂၃ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ကူညီပေးရေးကိစ္စနွေးနွေးခြင်း
စကစ ပြည်ထဲရေးဝန်ထမ်းများကို ဖိတ်ခေါ်ကာ သင်တန်းပေးခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။
အိန္ဒိယကောင်စစ်ဝင် မစ္စတာဂျေး ခရစ်ရှ်နာကလဲ ဒီဇင်ဘာလ အစောပိုင်းက ရခိုင်ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ အိန္ဒိယ၏လုပ်ရပ်သည် အာဆီယံ၏ Five Points Consensus အကောင်အထည်ဖော်ရေးကို ထိပါးအားနည်းစေကြောင်း အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးကဆိုသည်။
အိန္ဒိယ-မြန်မာဆက်ဆံရေးအကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံရေးအသိုင်းအဝိုင်းတွင် အလေးထားမှု အားနည်းသည်။ အမှန်မှာ မြန်မာပြည်၏ အကြီးဆုံးအိမ်နှီးချင်းနိုင်ငံတခုဖြစ်သည့် အိန္ဒိယသည် မြန်မာပြည်နှင့်ပတ်သက်ပြီး အကျိုးစီးပွားများစွာရှိနေသည်။ ပြီးခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်များစွာအတွင်း ဒီမိုကရေစီအင်အားစုများထက် စစ်တပ်နှင့် ပိုမိုဆက်ဆံရေးနီီးစပ်လိုကြောင်း သုံးသပ်သူများထံမှ သိရသည်။
၁၉၈၈ နောက်ပိုင်း မြန်မာဒီမိုကရေစီအရေးထောက်ခံမှုအပေါ် အားနည်းခဲ့သလို ဦးနုခေတ်က မြန်မာအစိုးရကို နိုင်ငံတကာက အကူအညီပေးရန် ငြင်းဆန်ချိန်တွင် ဦးနုအစိုးရကို စစ်ရေးအကူအညီပေးခဲ့သည့် နိုင်ငံလည်းဖြစ်သည်။ အိန္ဒိယအကူအညီကြောင့် ဦးနုအစိုးရခေတ် ဦးနေဝင်းဦးဆောင်သည့်စစ်တပ် ပြန်လည် ဦးမော့လာပြီး နောက်ပိုင်းအာဏာရှင်စစ်တပ်ဖြစ်သွားကြောင်း သုံးသပ်သူများက ဆိုသည်။
အိန္ဒိယသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အင်အားကြီးနိုင်ငံတခုဖြစ်လာနေသည်။ လက်ရှိကာလတွင် ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီ၏ ဥက္ကဌဖြစ်သလို G20 ခေါ် အင်အားကြီးနိုင်ငံ ၂၀ နိုင်ငံအဖွဲ့၏ ဥက္ကဌလည်းဖြစ်သည်။ တချိန်တည်းတွင် အာရှဒေသနိုင်ငံများအပေါ် တရုတ်၏ သြဇာချဲ့ကားမှုကို ထိန်းညှိရန် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအပြင် အာရှ-ပစိဖိတ်နိုင်ငံများနှင့်ချိတ်ဆက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများကို အားသွန်ခွန်စိုက်လုပ်ရန်လိုအပ်နေသည်။
ထိုပူပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအတွက် အိန္ဒိယ၏ တရားဝင်မူဝါဒမှာ Act East Policy ဖြစ်သည်။ ရည်ရွယ်ချက်မှာ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများနှင့် စီးပွားရေး၊ မဟာဗျူဟာရေး၊ သံတမန်ရေး ပိုမိုနီးစပ်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် အိန္ဒိယ၏ ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံဖြစ်တည်မှုကို အားကောင်းစေပြီး တရုတ်အပါအဝင် အခြားအင်အားကြီးနိုင်ငံများ၏ ပါဝါကို ထိန်းညှိနိုင်ရန်ဖြစ်သည်။ ထိုမူဝါဒကို ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်များက Look East Policy (အရှေ့ဘက်သို့ကြည့်ခြင်းမူဝါဒ) အနေဖြင့် စတင်ခဲ့သော်လည်း ယခုလက်ရှိ ဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီ လက်ထက်တွင် Act East Policy ဟု အဆင့်မြှင့်ခဲ့ပြီး ပိုမိုအားစိုက်ကာ လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်နေခြင်းဖြစ်သည်။
အိန္ဒိယနှင့် အရှေ့တောင်အာရှနှင့် ချိတ်ဆက်မည့်စီမံကိန်းများတွင် နယူးဒေလီနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံဆက်သွယ်သည့် အာရှလမ်းမကြီးလည်းပါဝင်သည်။ ထိုလမ်းမကြီးသည် အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်မှတဆင့် စစ်ကိုင်း၊ မြန်မာပြည်အလယ်ပိုင်းနှင့် ကရင်ပြည်နယ်ကို ဖြတ်ကာ မြဝတီတစ်ဘက်ကမ်းရှိ မဲဆောက်နှင့် ချိတ်ဆက်ထားသော ဧရာမ အာရှလမ်းမကြီးဖြစ်သည်။ အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၄၀၀ ကျော် ကုလားတန် ရေနက်ဆိပ်ကမ်းပရောဂျက်သည်လည်း Act East စီမံကိန်း၏ ခြေကုတ်စီမံကိန်းဖြစ်သည်။
မြန်မာနိုင်ငံသည် အိန္ဒိယနှင့် အရှေ့တောင်အာရှအကြား တံတားကဲ့သို့ဖြစ်နေသည့်အတွက် အိန္ဒိယ၏ Act East Policy အောင်မြင်မှုသည် အိန္ဒိယ-မြန်မာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအပေါ် များစွာမူတည်နေသည်။ ထိုမူဝါဒသည် အိန္ဒိယအတွက် ဒေသတွင်း ဖွံ့ဖြိုးရေးသာမက သူ၏ ကမ္ဘာ့အဆင့် အင်အားတောင့်တင်းမှုအတွက်ပါ အရေးကြီးနေသည်။ သို့ရှိရာ ထို စီမံကိန်းကို အမြန်အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ရေးအတွက် မြန်မာပြည်အခြမ်းနှင့် ဆက်ဆံရေးတိုးမြှင့်မည်မှာ မလွဲပေ။
ဤအခင်းအကျင်းတွင် အိန္ဒိယ-မြန်မာဆက်ဆံရေးနှင့် အိန္ဒိယအကျိုးစီးပွားကို အထူးလေ့လာစောင့်ကြည့်ရန်လိုအပ်ပေသည်။
****************************************************************
END / 251
ပြီးခဲ့သည့်အပတ် ကုသမဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ မြန်မာက်ိစ္စ အရေးကြီးဆုံးဖြတ်ချက်အပေါ် မထောက်ခံဘဲ ကြားနေခဲ့သည့်နိုင်ငံသုံးနိုင်ငံတွင် အိန္ဒိယသည် တစ်နိုင်ငံအပါအ၀င်ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ က စစ်တပ်၏ အကြမ်းဖက်မှုကို အပြစ်တင်ဝေဖန်ခဲ့သော အိန္ဒိယအစိုးရသည် ၂၀၂၂ တွင် ဗျူဟာပြောင်းလဲလာသည်။ အခြားနိုင်ငံများနည်းတူ စစ်ကောင်စီ (စကစ) နှင့် ဆက်ဆံရေးများ ပြန်လည်တည်ဆောက်လာနေသည်။ အိန္ဒိယအစိုးရအကြီးတမ်းအရာရှိများနှင့် စကစအကြား တွေ့ဆုံမှုများလည်း ယခုနှစ်ကုန်ပိုင်းမှစပြီး ခပ်စိပ်စိပ်ဖြစ်လာနေသည်။
နိုဝင်ဘာလ နေပြည်တော်ခရီးစဥ်တွင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဗီနေး မိုဟန် ခွထရာသည် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်၊ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးရာပြည့်၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဝဏ္ဏမောင်လွင်တို့နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ ကုလားတန်နှင့် အာရှလမ်းမကြီးစီမံကိန်းများအပါအဝင် အိန္ဒိယ-မြန်မာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး၊ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ငွေကြေးဆိုင်ရာကိစ္စများနှင့် နိုင်ငံတကာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကိစ္စများ ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။
ထိုခရီးစဥ်မတိုင်မှီကလည်း အိန္ဒိယသံအမတ်သည် စကစ ဝန်ကြီးများအပါအဝင် ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ကြောင်း သိရှိရသည်။ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအပါအဝင် အခြားနိုင်ငံများက စကစကို သတိထားဆက်ဆံနေချိန်တွင် အိန္ဒိယအစိုးရသည် စကစနှင့် နီးစပ်အောင် ဆက်ဆံရေးများ တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ၂ နှစ်အတွင်း အစည်းအဝေးများမှာ
တပ်မတော်နေ့ အခမ်းအနားတက်ရောက်ခြင်း
အိန္ဒိယရေတပ်မှ ဦးစီးကျင်းပသည့် Goa Maritime Conclave 2021 ကို စကစ ရေတပ်ဗိုလ်ချုပ် မိုးအောင်ကို ဖိတ်ကြားခြင်း
စိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီး ဦးတင်ထွဋ်ကို ဖိတ်ခေါ်ခြင်း
ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီး ဦးအောင်နိုင်ဦးကို ကလ်ကတ္တား အစည်းအဝေးသို့ဖိတ်ခေါ်ခြင်း၊
၂၀၂၃ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ကူညီပေးရေးကိစ္စနွေးနွေးခြင်း
စကစ ပြည်ထဲရေးဝန်ထမ်းများကို ဖိတ်ခေါ်ကာ သင်တန်းပေးခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။
အိန္ဒိယကောင်စစ်ဝင် မစ္စတာဂျေး ခရစ်ရှ်နာကလဲ ဒီဇင်ဘာလ အစောပိုင်းက ရခိုင်ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ အိန္ဒိယ၏လုပ်ရပ်သည် အာဆီယံ၏ Five Points Consensus အကောင်အထည်ဖော်ရေးကို ထိပါးအားနည်းစေကြောင်း အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးကဆိုသည်။
အိန္ဒိယ-မြန်မာဆက်ဆံရေးအကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံရေးအသိုင်းအဝိုင်းတွင် အလေးထားမှု အားနည်းသည်။ အမှန်မှာ မြန်မာပြည်၏ အကြီးဆုံးအိမ်နှီးချင်းနိုင်ငံတခုဖြစ်သည့် အိန္ဒိယသည် မြန်မာပြည်နှင့်ပတ်သက်ပြီး အကျိုးစီးပွားများစွာရှိနေသည်။ ပြီးခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်များစွာအတွင်း ဒီမိုကရေစီအင်အားစုများထက် စစ်တပ်နှင့် ပိုမိုဆက်ဆံရေးနီီးစပ်လိုကြောင်း သုံးသပ်သူများထံမှ သိရသည်။
၁၉၈၈ နောက်ပိုင်း မြန်မာဒီမိုကရေစီအရေးထောက်ခံမှုအပေါ် အားနည်းခဲ့သလို ဦးနုခေတ်က မြန်မာအစိုးရကို နိုင်ငံတကာက အကူအညီပေးရန် ငြင်းဆန်ချိန်တွင် ဦးနုအစိုးရကို စစ်ရေးအကူအညီပေးခဲ့သည့် နိုင်ငံလည်းဖြစ်သည်။ အိန္ဒိယအကူအညီကြောင့် ဦးနုအစိုးရခေတ် ဦးနေဝင်းဦးဆောင်သည့်စစ်တပ် ပြန်လည် ဦးမော့လာပြီး နောက်ပိုင်းအာဏာရှင်စစ်တပ်ဖြစ်သွားကြောင်း သုံးသပ်သူများက ဆိုသည်။
အိန္ဒိယသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အင်အားကြီးနိုင်ငံတခုဖြစ်လာနေသည်။ လက်ရှိကာလတွင် ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီ၏ ဥက္ကဌဖြစ်သလို G20 ခေါ် အင်အားကြီးနိုင်ငံ ၂၀ နိုင်ငံအဖွဲ့၏ ဥက္ကဌလည်းဖြစ်သည်။ တချိန်တည်းတွင် အာရှဒေသနိုင်ငံများအပေါ် တရုတ်၏ သြဇာချဲ့ကားမှုကို ထိန်းညှိရန် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအပြင် အာရှ-ပစိဖိတ်နိုင်ငံများနှင့်ချိတ်ဆက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများကို အားသွန်ခွန်စိုက်လုပ်ရန်လိုအပ်နေသည်။
ထိုပူပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအတွက် အိန္ဒိယ၏ တရားဝင်မူဝါဒမှာ Act East Policy ဖြစ်သည်။ ရည်ရွယ်ချက်မှာ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများနှင့် စီးပွားရေး၊ မဟာဗျူဟာရေး၊ သံတမန်ရေး ပိုမိုနီးစပ်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် အိန္ဒိယ၏ ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံဖြစ်တည်မှုကို အားကောင်းစေပြီး တရုတ်အပါအဝင် အခြားအင်အားကြီးနိုင်ငံများ၏ ပါဝါကို ထိန်းညှိနိုင်ရန်ဖြစ်သည်။ ထိုမူဝါဒကို ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်များက Look East Policy (အရှေ့ဘက်သို့ကြည့်ခြင်းမူဝါဒ) အနေဖြင့် စတင်ခဲ့သော်လည်း ယခုလက်ရှိ ဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီ လက်ထက်တွင် Act East Policy ဟု အဆင့်မြှင့်ခဲ့ပြီး ပိုမိုအားစိုက်ကာ လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်နေခြင်းဖြစ်သည်။
အိန္ဒိယနှင့် အရှေ့တောင်အာရှနှင့် ချိတ်ဆက်မည့်စီမံကိန်းများတွင် နယူးဒေလီနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံဆက်သွယ်သည့် အာရှလမ်းမကြီးလည်းပါဝင်သည်။ ထိုလမ်းမကြီးသည် အိန္ဒိယ-မြန်မာနယ်စပ်မှတဆင့် စစ်ကိုင်း၊ မြန်မာပြည်အလယ်ပိုင်းနှင့် ကရင်ပြည်နယ်ကို ဖြတ်ကာ မြဝတီတစ်ဘက်ကမ်းရှိ မဲဆောက်နှင့် ချိတ်ဆက်ထားသော ဧရာမ အာရှလမ်းမကြီးဖြစ်သည်။ အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၄၀၀ ကျော် ကုလားတန် ရေနက်ဆိပ်ကမ်းပရောဂျက်သည်လည်း Act East စီမံကိန်း၏ ခြေကုတ်စီမံကိန်းဖြစ်သည်။
မြန်မာနိုင်ငံသည် အိန္ဒိယနှင့် အရှေ့တောင်အာရှအကြား တံတားကဲ့သို့ဖြစ်နေသည့်အတွက် အိန္ဒိယ၏ Act East Policy အောင်မြင်မှုသည် အိန္ဒိယ-မြန်မာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအပေါ် များစွာမူတည်နေသည်။ ထိုမူဝါဒသည် အိန္ဒိယအတွက် ဒေသတွင်း ဖွံ့ဖြိုးရေးသာမက သူ၏ ကမ္ဘာ့အဆင့် အင်အားတောင့်တင်းမှုအတွက်ပါ အရေးကြီးနေသည်။ သို့ရှိရာ ထို စီမံကိန်းကို အမြန်အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ရေးအတွက် မြန်မာပြည်အခြမ်းနှင့် ဆက်ဆံရေးတိုးမြှင့်မည်မှာ မလွဲပေ။
ဤအခင်းအကျင်းတွင် အိန္ဒိယ-မြန်မာဆက်ဆံရေးနှင့် အိန္ဒိယအကျိုးစီးပွားကို အထူးလေ့လာစောင့်ကြည့်ရန်လိုအပ်ပေသည်။
****************************************************************
END / 251