ကေသာဗို အလီ သို့မဟုတ် အလ်ဂျမေအဟ် သည် ဟဒီးစ် ကျမ်းတစ် ကျမ်းဖြစ်ပြီး မဟာတမန်တော်မြတ်(ဆွ) မှသတ်ပုံခေါ် ပေးထားပြီး အေမာမ် အလီ (အ.စ) မှ ရေးသား ထားသည့် ကျမ်းဖြစ်ပါတယ်။ ဤကျမ်းသ်ည အေမာမ်မသ်၏ သိုက် တစ်ခုဖြစ်ပြီး ပိုင်ရှင်မှာ အေမာမ် ဖြစ်ကြောင်းကို ဖော်ပြပါတယ်။ ဟဒီးစ်တော်များ အရ အလ်ဂျမေအဟ် ကျမ်းသည် ရှရီအီ ဆိုင်ရာ ကျင့်ထုံးများအားလုံးကိုယုတ်စွ အသေးစိတ် အကျဆုံးများ ကိုလည်း ဖော်ပြထားပါတယ်။ စာရိတ္တများ (ခ) ကျင့်ဝတ် များ ၊ယုံကြည်ချက်များ ၊ တမန်များ (အ.စ) ဖြစ်ရပ်မှန်များ နှင့် အတွင်းပိုင်းပြရီဝါယသ် တော်များ ၊ အခြား အကြောင်းအရာများ ဤ စာအုပ်တွင် ပါဝင်ပါတယ်။
ဤစာအုပ် အားအဲဟ်လေ့ဘိုက်သ်(အ.စ) အပြင်အခြားသူများ လည်း မြင်တွေ့ခဲ့ ကြောင်း ရီဝါယသ်တော် များလာရှိပါသည်။ ပမာအားဖြင့် မိုဟမ္မဒ် ဘင်န် မွတ်စလင်မ် ၊ ဇိုရာရဟ် ဘင်န် အအ်ယန်း နှင့် မန်ဆူရ်အဘာစီ တို့မှဤစာအုပ် ကို မြင်ခဲ့သူ များ ဖြစ်ပါ တယ်။ မဲဟ်ဒီမဒဟ်ရီဇီ မှ “ အလ်ဂျမေအဟ် “ ဆိုသည့် ခေါင်းစဥ် ဖြင့် အလီ၏ စာအုပ် “ ဆိုပြီး ရေးသားသီးကုံးခဲ့ပါတယ်။
စာအုပ် မိတ်ဆက် နှင့် အရေးကြီးမှု လေ့လာ ကြည့်မည်ဆိုလျင်
ရှီအဟ် ဟဒီးစ်တော်များ အရ “ ကေသာဗ်ဗို အလ်ဂျမေအဟ် “ သည် တမန်တော်မြတ် (ဆွ) မှ သတ်ပုံခေါ်ပေးခဲ့ပြီး အေမာမ် အလီ (အ.စ) ၏လက်ရေးဖြင့်ရေးသား စာအုပ်ဖြသ်ပါတယ်။ ရီဝါယသ်တော် များ တွင် အခြားခေါင်းစဥ် များ ဖြင့် ပမာအား ဖြင့် “ ဆဟီးဖဟ်” ပြီးနောက် “ကေသာဗ် ဗို အေမာမ် အလီ “အသုံးပြုခဲ့ပါ တယ်။ အချို့ သော သုတေသီများ မှ စာအုပ် တစ်ခုတည်း နှင့် ဆက်စပ်နေကြောင်း တစ်ညီ တစ်ညွတ်တည်း ယုံကြည် ထားကြပါတယ်။ အကြောင်းမှာ ရီဝါယသ်တော်များ တွင် ဖော်ပြ ပါ ခေါင်းစဥ်များ အားလုံး၏ ၊ ဝိသေသလက္ခဏာ များ ကို တစ်ညီ တစ်ညွတ် တည်း တင်ပြထား သည့် အတွက်ကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ အခြား တစ်ဖက်တွင် အာဂါ ဘိုဇိုရ်ဒ် တီဟီရန်နီ ( ၁၂၉၃ -၁၃၈၉ ဟီဂျရီ) မှ ”အလ်ဂျမေအဟ် “ နှင့် “ကေသာဗ် ဗို အေမာမ် အလီ “ သည် ကွဲပြား သည်ဟု ယုံကြည် ထားပါ တယ်။
အလ်ဂျာမေအဟ် ၊ အေမာမ်၏ လက္ခဏာ အကြောင်းလေ့လာ ကြည့်မည်ဆိုလျင်
အချို့သော ဟဒီးဆ်များအရ အလ်ဂျာမေအဟ် သည် အေမာမ်မသ် ၏ အမွေအနှစ် ဖြစ်ပြီး အေမာမ် ဖြစ်ကြောင်း သက်သေပြနေ သည် အသိုက် များ မှ တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ အာဂါ ဘိုဇိုရ်ဒ် တီဟီရန်နီ ၏ အမြင်အရ “ ကေသာဗ် ဗို အေမာမ် အလီ” သည် အေမာမ်မသ် အေမွအနှစ် တစ်ခု ဖြစ်ပြီး အေမာမ်များ (အ.စ) တစ်ပါးပြီး တစ်ပါးထံ တွင် ရှိခဲ့ပြီး လက်ရှိ ခေတ်ကာလ တွင် ဤ စာအုပ် သည် အေမာမ် မဲဟ်ဒီ (အ.စ) ထံ တွင်ရှိ နေပါတယ်။
စာအုပ်ပါ အကြောင်းအရာများ လေ့လာကြည့်မည်ဆိုလျင်
ရီဝါယသ် တော် အမြောက်အများ အရ ဟလာလ် နှင့် ဟရာမ် နှင့်ပတ်သက်နေသည့် စီရင်ထုံးများ ဥပဒေများ အားလုံး ပမာ အားဖြင့် လျောကြေး ၊ အသေးအမွှား ထိခိုက်မှု အတွက် လျောကြေးကိုပင် “ကေသာဗ် ဗို ဂျာမေအဟ် “ တွင် ဖော်ပြထားပါတယ်။ စီရင်ထုံး များအားလုံးပါဝင်မှုကြောင့် ဤစာအုပ်ကို "အလ်ဂျာမေအဟ်" ဟုခေါ်ဆို ကြောင်း သုတေသီအချို့က ထင်မြင်ထားကြပါတယ်။
တစ်ဆယ့်ငါးရာစု ၏ ရှီအဟ် ပညာရှင်တစ်ပါး ဖြစ်သည့် ဆယက်ဒ် ဟိုစိုင်းန် မိုဒရေစီ သွဗာသွဗာအီ အနေဖြင့် ခိုင်လုံသည် ရီဝါယသ်တော် အမြောက်အများ အရ “ ကေသာဗ်ဗို အလီ “ အကြောင်း အရာများကို အောက်ပါ အကြောင်းအရာများ ထည့်သွင်းဆွေးနွေး ထားပါသည်။ အဲဟ်ကာမ်မေ ဖရူအ်အေဒီးန် ပမာအားဖြင့် နမာဇ် ၊ဟဂျ်၊ ဂျေဟာဒ်၊ နေကာဟ် ၊သွလာက် ၊ ကဆွာ ၊ ရှဟာဒသ် ၊ ဟူဒူဒ် ၊ ဒီယာသ် ) အခလာက်(ကိုယ်ကျင့်တရား၊ ယုံအကာယေဒ် (ခ) ကြည်ချက်များ ၊ ကြီးကျယ်မြင့်မြတ်မှုများ တမန်တော်မြတ်များ၏ ဖြစ်ရပ်မှန် များ ၊ အတွင်းပိုင်းဆိုင် (လျှို့ ဝှက်ချက်များဆိုင်) ရီဝါယသ်တော်များ ဖြစ်ပါတယ်။
သာလွန်ချက်များ လေ့လာကြည့်မည်ဆိုလျင်
အချို့ ရီဝါယသ်တော် များ အရ “ကေသာဗ် ဗို ဂျာမေအဟ် “ ၏ အရွဘ်အစား အလျား အတောင်ခုနစ်ဆယ် ပမာ အားဖြင့် ၃၅ မီတာခန့် ရှိပြီး အနံမှာ ကုလားအုတ်ပေါင်ပမာ အထူ ဖြစ်ပါတယ်။ ၎င်း၏ ကျယ် ပြန့်သည့် ထုထည် နှင့် ပတ်သက်ပြီး ဖော်ပြချက်များ ရှိပါတယ်။ သို့သော် အချို့သော ရီဝါယသ်တော်များ အရ ဤစာအုပ် သည် သေးငယ်ပြီး ဓားမြှောင်ထဲတွင် ထည့်ထားသည်ဟု ဆိုထားပါတယ်။
အချို့ သုတေသီများ မှ အခြား ရီဝါယသ် အထောက်အထား များ အရ ဤစာအုပ်ငယ် အား တစ်အုပ် တစ်အုပ်လုံး မဟုတ်ဘဲ စာအုပ် ၏ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခု ဟု မြင်ကြပါတယ်။ ဆယက်ဒ် မိုဟမ္မဒ် ကာဇင်းမ် သွဗာသွဗာအီ ( အီရန်သက္ကရာဇ် ၁၃၄၄ ခုနှစ် ဖွား) ဤ စာအုပ် ငယ်သည် “ ကေသာဗ်ဗို အလီ “ မဟုတ်ဘဲ အခြား စာအုပ် တစ်အုပ်ဖြစ်ကြောင်း ယုံကြည်ထားပါတယ်။
အစီရင်ခံတင်ပြသူများကိုလေ့လာကြည့်မည်ဆိုလျင်
မဂျီဒ်မအာရေဖ် ( အီရန်သက္ကရာဇ် ၁၃၃၂ခုနှစ် ဖွား) ၏ သုတေသနပြုချက် အရ လူလေးဆယ် ကျော်သည် “ကေသာဗ် ဗို ဂျာမေအဟ် “ တည်ရှိမှုကို ရီဝါဝသ် ပြုထားကြ ပါတယ်။ အချို့ ရီဝါယသ် တော်များ အရ အေမာမ်များ (အ.စ) ၏ သာဝကတော်များ ဖြစ်ကြသည့် သာဓက အားဖြင့် မိုဟမ္ဒ်ဘင်န် မွတ်စလင်မ် ဇိုရာရဟ် ဘင်န် အအ်ယန်း အဘူ ဘဆီးရ် မူရာဒီ အဗ်ဒိုလ်မလစ်က် ဘင်န် အအ်ယန်း မိုအ်သဗ် နှင့် အချို့ ပညာရှင်များ သာဓက အားဖြင့် မန်ဆူရ် အဘာစီ တို့သည် “ကေသာဗ် ဗို ဂျာမေအဟ် “ မြင်ခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြ ထားပါ တယ်။ ဆယက်ဒ် မိုဟမ္မဒ် ကာဇင်းမ် သွဗာသွဗာအီ ၏ ပြောကြားချက်အရ ဝစာအေလွတ်ရှ်ရှီအဟ် ကျမ်း တွင် “ကေသာဗ် ဗို အလီ (အ.စ) “ မှ ရီဝါယသ်တော် ပေါင်း ရှစ်ဆယ် ကို ကိုးကားထားကြောင်း သိရပါ တယ်။
အဲဟ်လေ့စွန္နသ် ၏ အမြင်ကိုတင်ပြရမည်ဆိုလျင်
သုတေသီအချို့၏အဆိုအရ ရှီအဟ် ရီဝါယသ်တော်များ အရ “ ကေသာဗ်ဗို ဂျဖ်ရ်” နှင့် “ကေသာဗ် ဗို ဂျာမေအဟ် “ တို့ အကြား ကွဲပြား ခြားနားမှု ရှိ နေကြောင်း သို့သော် စွန်နီများ ၏ ရီဝါယသ်တော်များ အရ မကွဲလွဲ မခြားနား ကြောင်း သိရှိရပါတယ်။
စွန်နီများ အမြင်တွင် ၎င်း စာအုပ် နှစ်အုပ်ပါ အချက်အလက်များသည် အတူတူ ဖြစ်ကြပါတယ်။ ဤစာအုပ်နှစ်အုပ်ကို သီးခြားဖော်ပြသည့် စွန်နီ အစီရင်ခံစာ အချို့ တွင်၊ နှစ်ခုစလုံး၏ အကြောင်းအရာများကို တူညီသည့်အရာအဖြစ် မိတ်ဆက်ထား ပါတယ်။
၈ရာစု နှစ် ၏ ဟနဖီ ပညာရှင် တစ်ဦး ဖြစ်သည့် ဆယက်ဒ် မီးရ် ရှရီးဖ် ဂျိုရ်ဂျာနီ အနေဖြင့် “ကေသာဗ် ဗို ဂျာမေအဟ် “ စာအုပ် အား စုစည်းရာတွင် စာလုံးများကို သင်္ကေတပုံစံကို အသုံးပြုပြီး အေလ်မေဟူရူဖ် (စကားများဆိုင်ရာ ပညာရပ်) ဖြင့် ပြုစုထားကြောင်း ယုံကြည်ပါတယ်။
ဟာဂျီခလီဖဟ် မှ “ ကေသာဗ်ဗို ဂျဖ်ရ်” စာအုပ် အား လောင်ဟေကဇွာ ပညာ ဖြစ်ကြောင်း “ကေသာဗ် ဗို ဂျာမေအဟ် “ ဟာအုပ်အား လောင်ဟေကဒဲရ် ပညာ ဖြစ်ကြောင်း မိတ်ဆက်ပေး ထား ပါ တယ်။
ဤစာအုပ်နှင့် ပတ်သက်၍ အသေးစိတ်လေ့လာမှု ပြုမည်ဆိုလျင်
မဲဟ်ဒီ မဟဲရ်ရီဇီ အနေဖြင့် “ကေသာဗ် ဗို အလီ (အ.စ) “ စာအုပ် နှင့်ပတ်သက်ပြီး စာမျက်နှာ ၂၂၀ ရှိ သည် စာအုပ်တစ်အုပ်အား ရေးသား သီးကုံးခဲ့ပါသည်။ ၎င်း စာအုပ် ၏ အား ဆဟီဖဟ် အမည် ရှိ ပုံနှိပ်တိုက် မှ ၂၀၁၂ခုနှစ် တွင် ထုတ်ဝေခဲ့ပါတယ်။
ရည်ညွှန်းများ
အာရဘီ ဘာသာ စကား ၊ ပါရှန်း (ဖွာရစီ ) ဘာသာစကား အခက်အခဲရှိသူများ နှင့် အတန်းပညာတတ်သူ ပရိတ်သတ်များ ဖတ်ရတာ လွယ်ကူအောင် ကျမ်းကိုးများ ၏ အသံ ထွက်ကို အင်္ဂလိပ် ဘာသာဖြစ် ဖော်ပြပေးလိုက်ခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။
1. Ḥaskānī, ʿUbayd Allāh b. ʿAbd Allāh al-.Shawāhid al-tanzīl li-qawāʿid al-tafḍīl. 1st Edition. Edited by Muḥammad Bāqir Maḥmūdī. Tehran: Majmaʿ Iḥyāʾ Farhang-i Islāmi affiliated to Wizārat-i Farhang wa Irshād-i Islāmī, 1411 AH.
2. Kulaynī, Muḥammad b. Yaʿqūb al-. Al-Kāfī. Edited by ʿAlī Akbar Ghaffārī & Muḥammad Ākhūndī. 4th Edition. Tehran: Dār al-Kutub al-Islāmīyya, 1407 AH.
3. Majlisī, Muḥammad Bāqir al-. Biḥār al-anwār al-jāmiʿa li-durar akhbār al-aʾimmat al-aṭhār. 3rd edition. Beirut: Dār Iḥyāʾ al-Turāth al-ʿArabī, 1403 AH.
4. Misbāḥ Yazdī, Muḥammad Taqī. Āʾyīn-i parwāz. Edited by Javād Muhaddithī. 9th Edition. Qom: Intishārāt-i Muʾassisa-yi Āmūzishī wa Pazhūhishī-yi Imām Khomeiniī, 1399 Sh.
6. Misbāḥ Yazdī, Muḥammad Taqī. Akhlāq wa ʿirfān Islāmī. Maʿrifat Journal. No 127, 1387 Sh.
7. Muṭahharī, Murtaḍā. Majmūʿa-yi āthār. Tehran: Intishārāt-i Ṣadrā, 1389 Sh.
8. Qummī, ʿAlī b. Ibrāhīm al-. Tafsīr al-Qummī. Edited by Ṭayyib Mūsawī Jazāʾrī. 4th Edition. Qom: Dār al-Kitāb, 1404 AH.
9. Ṭabāṭabāʾī, Sayyid Muḥammad Ḥusayn al-. Al-Mīzān fī tafsīr al-Qurʾān. 5th Edition. Qom: Daftar-i Intishārāt-i Islāmī, 1417 AH.
****************************************************************
END / 251