အဲဟ္ေလ့ဘိုက္(သ) (အလိုင္းဟစ္စလာမ္ အဗ္နာ) သတင္းဌာနာ
ေျမာက္အာဖရိကက အစၥလာမ္ဘာသာဝင္အမ်ားစုရွိရာ ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္တဲ့ ေမာ္႐ိုကိုနဲ႔ အစၥေရးတို႔ဟာ သံတမန္ဆက္ဆံေရးထူေထာင္ဖို႔ မေန႔က သေဘာတူခဲ့ၾကပါတယ္။
ဒီကိစၥမွာ အေမရိကန္က ၾကားဝင္ေဆာင္႐ြက္ေပးတာျဖစ္ၿပီး ေမာ္႐ိုကိုဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၄ လအတြင္း အစၥေရးနဲ႔ ဆက္ဆံေရးထူေထာင္တဲ့ စတုတၳေျမာက္ မြတ္စလင္ႏိုင္ငံ ျဖစ္လာတာပါ။
ဒီသေဘာတူညီခ်က္ အစိတ္အပိုင္းအျဖစ္ အေမရိကန္ဟာ အေနာက္ဆဟာရေဒသအေပၚ ေမာ္႐ိုကိုရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ တည္ရွိမႈကို အသိအမွတ္ျပဳမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဒသဟာ အလ္ဂ်ီးရီးယား ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျပဳ Polisario Front လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕နဲ႔ ေမာ္႐ိုကိုတို႔အၾကား ပိုင္ဆိုင္မႈ အျငင္းပြားေနတဲ့ ေဒသျဖစ္ပါတယ္။ Polisario Front က အေမရိကန္ရဲ႕ အခုလုပ္ရပ္ကို ရႈတ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။
မေန႔က ဒီေၾကျငာခ်က္ကို ပါလက္စတိုင္းေခါင္းေဆာင္ေတြက ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေဝဖန္ရႈတ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။
ပါလက္စတိုင္းလြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႕ (PLO) ရဲ႕ အမႈေဆာင္ေကာ္မတီအဖြဲ႕ဝင္ ဘာဆမ္ အက္စ္-ဆာလ္ဟီက ၂၀၀၂ ခုႏွစ္ အာရပ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အစီအစဥ္ကေန ဖယ္ခြာၿပီး အစၥေရးနဲ႔ ဆက္ဆံေရးတည္ေဆာက္တဲ့ ဘယ္ႏိုင္ငံရဲ႕ လုပ္ရပ္ကိုမွ လက္မခံႏိုင္ဘဲ၊ ဒါဟာ ပါလက္စတိုင္းေတြရဲ႕ ရပိုင္ခြင့္ကို မ်က္ကြယ္ျပဳၿပီး၊ အစၥေရးရဲ႕ က်ဴးေက်ာ္မႈကို အားေပးအားေျမႇာက္ျပဳရာေရာက္တယ္လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
ဂါဇာကမ္းေျမႇာင္က ပါလက္စတိုင္းေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕ ဟားမက္စ္ရဲ႕ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ
ဟာဇင္ ကာစင္ကလည္း ေမာ္႐ိုကိုရဲ႕ ဒီလုပ္ရပ္ကို ေဝဖန္ခဲ့ပါတယ္။
“ဒါဟာ အကုသိုလ္တစ္ခုပါ။ ပါလက္စတိုင္းျပည္သူေတြကိုလည္း မငဲ့ပါဘူး။ အစၥေရးဟာ သံတမန္ဆက္ဆံေရး အသစ္တိုင္းကို အသုံးခ်ၿပီး ပါလက္စတိုင္းနယ္ေျမေတြ က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္မႈနဲ႔ တရားမဝင္အိမ္ယာ ေဆာက္လုပ္မႈကို တိုးျမႇင့္လုပ္ေဆာင္ေနတာပါ”
ေမာ္႐ိုကိုဘုရင္ မိုဟာမက္ဟာ မေန႔က ပါလက္စတိုင္းသမၼတ မဟ္မူးဒ္အဘတ္စ္ကို ဖုန္းေခၚခဲ့ၿပီး ႏွစ္ႏိုင္ငံတည္ရွိေရးနဲ႔သာ ပါလက္စတိုင္း-အစၥေရး ျပႆနာေျဖရွင္းရမယ္ဆိုတဲ့ မူအတိုင္း မိမိတို႔ ရပ္တည္သြားမွာျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့တယ္လို႔ ေမာ္႐ိုကိုနန္းေတာ္က ထုတ္ျပန္တဲ့ ေၾကျငာခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အစၥေရးနဲ႔ ပါလက္စတိုင္းတို႔အၾကား ညႇိႏႈိင္းေဆြးေႏြးမႈကသာ ေရရွည္တည္တံ့ၿပီး ျပည့္၀တဲ့အေျဖ ရရွိလိမ့္မယ္လို႔ ဘုရင္မိုဟာမက္က ထည့္သြင္းေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
အစၥေရးဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ေနတန္ယာဟုက ေမာ္႐ိုကိုနဲ႔ သံတမန္ဆက္ဆံေရး သေဘာတူညီခ်က္ရတာကို ႀကိဳဆိုခဲ့ၿပီး ဒါဟာ ‘ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အလင္းတန္းတစ္ခု’ ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
သေဘာတူညီခ်က္အရ အစၥေရးနဲ႔ ေမာ္႐ိုကိုတို႔ဟာ ရာႏႈန္းျပည့္ သံတမန္ဆက္ဆံေရးကို ထူေထာင္မွာျဖစ္ၿပီး ႏွစ္ႏိုင္ငံ တိုက္႐ိုက္ေလေၾကာင္းလိုင္းပ်ံသန္းတာ၊ သံ႐ုံးဖြင့္တာ၊ စီးပြားေရးပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈေတြလည္း ရွိလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
သမၼတထရမ့္ရဲ႕ အႀကံေပး ကက္ရွ္နာက ေနာက္ဆုံးမွာ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်လည္း အစၥေရးကို အသိအမွတ္ျပဳလာလိမ့္မယ္လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ေဆာ္ဒီကေတာ့ လြတ္လပ္တဲ့ ပါလက္စတိုင္းႏိုင္ငံ မေပၚမခ်င္း အစၥေရးကို အသိအမွတ္ျပဳမွာမဟုတ္ဘူးလို႔ ေျပာၾကားထားတာပါ။
ဂ်ဴးမ်ားအား ကယ္ခဲ့သည့္ႏိုင္ငံ
ေမာ္႐ိုကိုႏိုင္ငံဟာ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးအေျမာက္အမ်ားကို အေျခခ်ေနထိုင္ခြင့္ေပးထားတဲ့ သမိုင္းေၾကာင္းရွိတဲ့ႏိုင္ငံ ျဖစ္ပါတယ္။
အေရွ႕ဥေရာပက ဂ်ဴးေတြ ပါလက္စတိုင္းပိုင္နက္ကို က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္ၿပီး အစၥေရးႏိုင္ငံ ထူေထာင္ခဲ့တဲ့ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္မတိုင္ခင္ ေမာ္႐ိုကိုဟာ ကမာၻေပၚမွာ ဂ်ဴးလူ႔အဖြဲ႕အစည္း အမ်ားဆုံးရွိတဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ခုပါ။
ေမာ္႐ိုကို ဂ်ဴးလူ႔အဖြဲ႕အစည္းက ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အလယ္ေခတ္ စပိန္နဲ႔ ေပၚတူဂီက ခရစ္ယာန္ဘာသာေရးစနစ္ (Inquisition) ေအာက္မွာ ႏွိပ္စက္ညႇင္းပမ္းခံရမႈေၾကာင့္ ေျမာက္အာဖရိကကို ထြက္ေျပးလာတဲ့ ဂ်ဴးလူမ်ိဳး မ်ိဳးဆက္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
လက္ရွိ အစၥေရးက သိန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးေတြဟာ ေမာ္႐ိုကိုမ်ိဳးဆက္ေတြပါ။ ေမာ္႐ိုကိုႏိုင္ငံမွာ အခုအခ်ိန္အထိ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးေသာင္းခ်ီ ရွိေနပါတယ္။
“ဘ၀တစ္ခုလုံးကို စြန႔္လႊတ္ၿပီး ေမာ္႐ိုကိုကေန ေျပာင္းေ႐ႊ႕အေျခခ်လာတဲ့ ကြၽန္ေတာ့မိဘေတြက ေမာ္႐ိုကိုမွာ ခင္ခဲ့တဲ့ အာရပ္အိမ္နီးခ်င္းေတြနဲ႔ ေကာင္းမြန္တဲ့ဆက္ဆံေရး ရွိေနေၾကာင္း မၾကာခဏ ေျပာဖူးပါတယ္” လို႔ အစၥေရးအစိုးရအဖြဲ႕က ဝန္ႀကီး ရာေဖးလ္ ပီရက္ဇ္က Twitter စာမ်က္ႏွာမွာ မေန႔က ေရးသားခဲ့ပါတယ္။
ေမာ္႐ိုကိုဟာ အရင္ကတည္းက အစၥေရးနဲ႔ တိတ္တဆိတ္ ဆက္သြယ္မႈ ရွိခဲ့တာပါ။ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ အစၥေရးနဲ႔ ပါလက္စတိုင္းတို႔အၾကား ယာယီၿငိမ္းခ်မ္းေရး သေဘာတူညီခ်က္ ရၿပီးတဲ့ေနာက္ တရားဝင္မဟုတ္တဲ့ သံတမန္ဆက္ဆံမႈတစ္ခု ထူေထာင္ခဲ့ေပမယ့္ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ ပါလက္စတိုင္းလူထုအုံႂကြမႈ ျဖစ္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ဒီဆက္ဆံေရးကို ရပ္ဆိုင္းခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ထိေတြ႕ဆက္ဆံမႈေတြ ဆက္ရွိခဲ့ၿပီး ေမာ္႐ိုကိုကို လာေရာက္တဲ့ အစၥေရးႏိုင္ငံသား တစ္ႏွစ္ကို ၅ ေသာင္းေလာက္ ရွိေနပါတယ္။
******************************************
END / 251
