အဟ္ေလ့ဘိုက္ (အ.စ) သတင္းဌာန ၊ အဗ္နာ
ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ျခင္း ခံစရာမလိုေသာ တပ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားက ဥပေဒျပဳ လႊတ္ေတာ္၏ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းကို လႊမ္းမိုးထားျခင္းက ဒီမိုကေရစီ မမည္ (ဓာတ္ပံု – Reuters)
“ဒီမုိကေရစီဆုိတာ သူ႔ထက္ဆုိးတဲ့ တျခားစနစ္ေတြကို ဖယ္လိုက္ရင္ အဆုိးဆံုး စနစ္တရပ္ပဲ” လို႔ ၀င္စတန္ ခ်ာခ်ီက ေျပာဖူးပါတယ္။ ဒီမုိကေရစီစနစ္ဟာ ကိုးဆယ့္ေျခာက္ပါး ေရာဂါေပ်ာက္ေဆးေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလုိပဲ ဒီမုိကေရစီစနစ္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲေတြဟာ အေရးၾကီးတာမွန္ေပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲတခုတည္းနဲ႔ တည္ျငိမ္တဲ့ ဒီမုိကေရစီကို တည္ေဆာက္ဖု႔ိ မလံုေလာက္ပါဘူး။
ဒီႏွစ္ထဲ အခုအခ်ိန္အထိ အာရွမွာ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပခဲ့တဲ့ ႏွစ္ႏိုင္ငံရွိပါတယ္။ ဇန္န၀ါရီလမွာ က်င္းပတဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ေဖေဖာ္၀ါရီလမွာ က်င္းပတဲ့ ထုိင္း ေရြးေကာက္ပြဲတုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲႏွစ္ခုစလံုးကို အဓိအရုဏ္းေတြ ၾကားက က်င္းပခဲ့ရျပီး အဓိက အတိုက္အခံ ပါတီေတြက သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလုိပဲ မႏွစ္က ႏို၀င္ဘာလက နီေပါမွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲကိုလည္း ပါတီ ၃၀ ေက်ာ္က ၀င္မျပိဳင္ခဲ့ၾကပါဘူး။ အတုိက္အခံပါတီေတြ ၀င္ျပိဳင္ခဲ့တဲ့ မႏွစ္ေမလ မေလးရွားေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ မႏွစ္ ဇူလုိင္လ ကေမၻာဒီးယား ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ရလဒ္ေတြကိုလည္း အတုိက္အခံက ျငင္းဆန္ေနတုန္းပါပဲ။ ဒီအျဖစ္အပ်က္ေတြကို ၾကည့္ရင္ အာရွ ႏိုင္ငံေတြမွာ က်င္းပေနတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဆင္ျခင္စရာ အေၾကာင္း ရွိလာပါတယ္။
အဓိက အေၾကာင္းရင္းႏွစ္ရပ္ကို ေတြ႔ရပါတယ္။ အာဏာရ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ သူတို႔ပဲ အႏုိင္ရေအာင္ အၾကံအဖန္ လုပ္ၾကတာနဲ႔ အတိုက္အခံကလည္း သူတို႔ ရွံုးမယ္ဆုိတာ ေသခ်ာတ့ဲ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ ၀င္မျပိဳင္ၾကတာပါ။ တရားမွ်တမယ္ထင္ျပီး အတုိက္အခံက ၀င္ျပိဳင္ျပီးရင္လည္း အလိမ္ခံရလို႔ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္မွာ ျပႆနာေတြ ဆက္ျဖစ္ေနတာမ်ဳိးပါ။
ျမန္မာျပည္မွာလည္း ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကို အၾကီးဆံုး အတုိက္အခံက သပိတ္ေမွာက္ခ့ဲပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို တရားမွ်တမႈမရွိတာက အဓိက အေၾကာင္းရင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာလိုပဲ ႏိုိင္ငံတကာ ေရြးေကာက္ပြဲေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔ေတြ လက္ေရွာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ မဲစာရင္းေတြ၊ ၾကိဳတင္မဲကိစၥေတြ အျငင္းပြားဖြယ္ေတြျဖစ္ခဲ့ျပီး ေနာက္ဆံုးမွာ စစ္အစိုးရက ေခါင္းေဆာင္ေတြ ဦးေဆာင္တဲ့ ျပည္ေထာင္စုၾကံ႔ခုိင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႔ျဖိဳးေရးပါတီက အမ်ားစု အႏုိင္ရသြားခဲ့ပါတယ္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ကေန ျပန္လႊတ္ေပးလိုက္တဲ့ ေနာက္၊ ၾကိဳတင္ညွိႏႈုိင္းမႈနဲ႔ ဥပေဒတခ်ဳိ႔ ျပင္ဆင္ျပီး ၂၀၁၂ ဧျပီလမွာ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲကို အမ်ားလက္ခံႏိုင္ ေလာက္တဲ့ အေျခအေနနဲ႔ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္က ေနရာအားလံုးနီးပါးမွာ အႏုိင္ရခဲ့ပါတယ္၊ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္က မွတ္ေက်ာက္ဆုိရင္ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲမွာလည္း အန္အယ္ဒီကပဲ တခဲနက္ အႏုိင္ရဖို႔ ရွိပါတယ္။ ဒါကို သိတဲ့ အာဏာရအစုိးရက ေရြးေကာက္ပြဲကို ဘယ္လို ပံုစံနဲ႔ က်င္းပမလဲဆုိတာ ဘယ္သူမွ မေျပာႏုိင္ေသးပါဘူး။
ျမန္မာနဲ႔ အိမ္နီးခ်င္း ႏုိင္ငံတခ်ဳ႔ိမွာ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကို ဘယ္လို က်င္းပသလဲဆုိတာကို ေလ့လာၾကည့္ရင္ ထုိင္းႏုိင္ငံမွာဆုိရင္ အာဏာရအစိုးရက အိမ္ေစာင့္အစိုးရအေနနဲ႔ ေျပာင္းလဲျပီး ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒနဲ႔အညီ ေရြးေကာက္ပြဲကို က်င္းပေပးရပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကို အိမ္ေစာင့္ အစိုးရက ခန္႔အပ္ပါတယ္၊ ေရြးေကာက္ပြဲ မဲဆြယ္တဲ့ ကာလမွာ မဲ၀ယ္တာေတြ ရွိေပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ မဲလိမ္တာကေတာ့ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထ မရွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ထုိင္း ျပႆနာက ေရြးေကာက္ပြဲနည္းလမ္းအရ အႏုိင္ရတဲ့ ပါတီဟာ ႏုိင္သူ အကုန္ယူ (winner-takes-all) ခ်ဥ္းကပ္မႈနဲ႔ စိတ္ေနစိတ္ထားကို မေျပာင္းလဲႏုိင္တဲ့ ျပႆနာနဲ႔ ဆုိင္ပါတယ္။
အမည္ခံ ဒီမုိကေရစီနဲ႔ တပါတီတည္းက လႊမ္းမိုးထားတဲ့ ကေမၻာဒီးယားနဲ႔ မေလးရွားႏုိင္ငံမွာေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲစနစ္ေတြဟာ အာဏာရပါတီကို မ်က္ႏွာသာ ေပးထားပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒအရ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ကစလုိ႔ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပတဲ့အခါ အစိုးရ ႏုတ္ထြက္ေပးရပါတယ္။ ဘက္မလိုက္တဲ့ အစိုးရတရပ္က ေရြးေကာက္ပြဲကို က်င္းပေပးရပါတယ္။ အဓိက ႏုိင္ငံေရးပါတီၾကီးေတြ အၾကားမွာ ယံုၾကည္မႈ အားနည္းတဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နုိင္ငံေရးအတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ အာဏာ အလြဲအေျပာင္းကိစၥေတြမွာ အလြန္ ေခ်ာေမြ႔ေစခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ လႊတ္ေတာ္ေနရာ အမ်ားစုကို အႏုိင္ရတဲ့ အ၀ါမီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ပါတီက ဖြဲ႔စည္းပံုကို အေျခခံ ဥပေဒထဲက အဲဒီ အခ်က္ကို ဖ်က္သိမ္းခဲ့ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲအၾကိဳကာလမွာ အဓိက အတုိက္အခံ ဘီအန္ပီရဲ႔ မဟာမိတ္ ဂ်မတ္ အီ အစၥလာမၼီ ပါတီကို မတရားအသင္း ေၾကညာခဲ့၊ ပါတီ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို စစ္ရာဇ၀တ္မႈနဲ႔ တရားစြဲခဲ့ပါတယ္။
ဒီလုိနဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲကို အတုိက္အခံပါတီက သပိတ္ေမွာက္ျပီး ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ဆက္ႏြယ္တဲ့ ပဋိပကၡေတြအတြင္းမွာ လူ ၁၅၀ ေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့ရပါတယ္။ ကေမၻာဒီးယားမွာ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ဆန္က်င္တဲ့ သပိတ္ေတြကို အဓိကရုဏ္းႏွိမ္နင္းေရးတပ္ဖြဲ႔က ေသနတ္နဲ႔ ပစ္ခတ္လူစုခြဲလို႔ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္၊ ထုိင္းႏုိင္ငံမွာလည္း အာဏာရပါတီက လႊတ္ေတာ္ကို ျပန္ေပးဆြဲတယ္လို႔ အတုိက္အခံက စြပ္စြဲျပီး ေရြးေကာက္ပြဲအစား ႏုိင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ အရင္လုပ္ဖို႔ ေတာင္းဆုိေနတာ လနဲ႔ခ်ီ ၾကာေနပါျပီ၊ ပဋိပကၡေတြနဲ႔ ေခ်ာင္းေျမာင္းပစ္ခတ္မႈေတြေၾကာင့္ အနည္းဆံုး လူ ၁၀ ေယာက္ေသဆံုးျပီး ရာနဲ႔ခ်ီ ဒဏ္ရာရသြားပါျပီ။
ျမန္မာျပည္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပတဲ့ စနစ္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ အခန္း (၉) အပုိဒ္ (၃၉၈) မွာ ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ဖြဲ႔စည္းျခင္း ဆုိျပီး ျပဌာန္းထားပါတယ္၊ သေဘာတရား အရေတာ့ ဘက္မလုိက္တဲ့ ေကာ္မရွင္တရပ္ကို သမတက ခန္႔အပ္ဖြဲ႔စည္းေပးျပီး ေရြးေကာက္ပြဲကို က်င္းပဖို႔ တာ၀န္အပ္ႏွင္းတဲ့ ပံုစံပါပဲ။ ေရြးေကာက္ပြဲဆုိင္ရာ အျငင္းပြားမႈေတြမွာလည္း ေကာ္မရွင္ရဲ႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္၊ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြဟာ အျပီးအျပတ္အတည္ျဖစ္ေစရမယ္လို႔ ျပဌာန္းထားပါတယ္။
တခ်ိန္တည္းမွာ ေကာ္မရွင္ဥကၠဌနဲ႔ အဖြဲ႔၀င္ေတြကို သမတက စြပ္စြဲအျပစ္တင္ႏုိင္တဲ့ အခ်က္ေတြထဲမွာ “ႏုိင္ငံေတာ္၏ ေက်းဇူးသစၥာေတာ္ကို ေဖာက္ဖ်က္ျခင္း”၊ “ဤဖြဲ႔စည္း