၂၀၁၄ ဩဂုတ္လအတြင္း ဂြၽန္ကယ္ရီ ျမန္မာျပည္ လာေရာက္စဥ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနပံု (ဓာတ္ပံု – Reuters)
အေမရိကန္ ႏိုင္ငံက ျမန္မာႏိုင္ငံ အေပၚခ်မွတ္ထားသည့္ အေရးယူပိတ္ဆို႔ မႈမ်ားကို ဆက္လက္ထားရွိသြားရန္ စီစဥ္ေန ေသာ္လည္း ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရး တိုးတက္လာရန္ ရည္ရြယ္၍ အေျပာင္းအလဲ အခ်ိဳ႕ ျပဳလုပ္သြားမည္ ျဖစ္ ေၾကာင္း အေမရိကန္ အစိုးရႏွင့္ လႊတ္ေတာ္ဆိုင္ရာ တာ၀န္ရွိသူမ်ား၏ အဆိုအရ သိရသည္။ လက္ရွိ ခ်မွတ္ထားေသာ အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈမ်ားမွာ လာမည့္ အပတ္တြင္ သက္တမ္းကုန္ဆံုးေတာ့မည္ျဖစ္သည္။
၁၉၇၇ ခုႏွစ္ ႏုိင္ငံတကာ အေရးေပၚ စီးပြားေရး အာဏာမ်ား ဆုိင္ရာ အက္ဥပေဒ (The International Emergency Economic Powers Act of 1977-IEEPA) အရ ခ်မွတ္ထားေသာ အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈ အမ်ားစုကို သက္တမ္းတိုးသည့္ ေၾကညာခ်က္တခုကို ေမလ ၁၇ ရက္ေန႔ တြင္ ထုတ္ျပန္သြားရန္ ရွိေနသည္ဟု အေမရိကန္ တာ၀န္ရွိသူမ်ားက ေျပာသည္။ ေမ ၂၂ ရက္ေန႔တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ သြားေရာက္မည့္ ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး John Kerry ၏ ခရီးစဥ္ မတိုင္မီ ထုတ္ျပန္ သြား မည္ျဖစ္သည္။
အေမရိကန္ကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူမ်ား သည္ ျမန္မာႏို္င္ငံ၏ အႀကီးဆံုး စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ မ်ားျဖစ္ၾကသည့္ စစ္တပ္ ခ႐ိုနီမ်ား အပါအ၀င္ လူပုဂၢိဳလ္ႏွင့္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ ၁၀၀ ေက်ာ္ တားျမစ္ကန္႔သတ္ထားသည္။ သို႕ေသာ္ အိုဘားမားအစိုးရက အေထြေထြလိုင္စင္မ်ား ထုတ္ေပးျခင္းအားျဖင့္ ခ်မွတ္ထားသည့္ အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈ မ်ားအေပၚ ေျဖေလ်ာ့မႈမ်ား ျပဳလုပ္ေပးခဲ့သည္။
ယခု ေျပာင္းလဲမည့္ အေရးယူ ပိတ္ဆို႔မႈမ်ားက တႏိုင္ငံလံုး၏ စီးပြားေရးကို ထိခိုက္နစ္နာေစျခင္း မရွိသလို စစ္တပ္ကိုလည္း ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မည္ ဆိုလွ်င္ ႏိုင္ငံေတာ္ အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကလည္း ျပဳျပင္မြမ္းမံထားသည့္ အေရးယူ ပိတ္ဆို႔မႈကို ေထာက္ခံသြားမည္ဟု သိရသည္။
ႏို၀င္ဘာလ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ သူေခါင္းေဆာင္ေသာ ပါတီက မဲအျပတ္အသတ္ျဖင့္ အႏိုင္ရရွိခဲ့ၿပီးေနာက္ ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္သည္ တိုင္းျပည္၏ ျပိဳင္ဘက္မရွိ ေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္လာခဲ့ေသာ္လည္း ႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးတြင္ စစ္တပ္ႏွင့္ ယခင္စစ္အစိုးရ၏ ခ႐ိုနီမ်ားက ဆက္လက္ႀကီးစိုးထားဆဲျဖစ္သည္။
ရာစုႏွစ္၀က္ခန္႔ ႏိုင္ငံတကာ၏ အပယ္ခံႏိုင္ငံတခု ျဖစ္ေနခဲ့ၿပီးေနာက္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ အရပ္သား အမည္ခံအစိုးရ အာဏာ ရရွိလာကာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး မ်ားစတင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည့္ အတြက္ အေမရိကန္ အစိုးရကလည္း ကုန္သြယ္ေရး ႏွင့္ ဘ႑ာေရး ဆိုင္ရာ အေရးယူ ပိတ္ဆို႔မႈမ်ားကို စတင္ဖယ္ရွားေပးခဲ့သည္။
ဒီဇင္ဘာလတြင္ အေမရိကန္ အစိုးရက ကုန္သြယ္ေရးဆိုင္ရာ အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈမ်ားကို ယာယီေျဖေလ်ာ့ ေပးခဲ့ၿပီး ျမန္မာ ႏုိင္ငံမွ ေလဆိပ္ႏွင့္ သေဘၤာဆိပ္ကမ္းမ်ားမွ တဆင့္ ကုန္စည္ပို႔ေဆာင္ခြင့္ အားလံုးကို ၆ လ ခြင့္ျပဳေပးခဲ့ပါသည္။
ယခုတႀကိမ္တြင္ တိတိက်က် သတ္မွတ္ေပးထားသည့္ ကုမၸဏီမ်ားကို အေထြေထြ လိုင္စင္မ်ား ပိုမို ထုတ္ေပးဖြယ္ရာ ရွိေနၿပီး အေမရိကန္ ဘ႑ာေရး ဌာန၏ အထူးကန္႔သတ္ထားေသာ ႏို္င္ငံသားစာရင္းမွ လူပုဂၢိဳလ္အခ်ိဳ႕ကို ပယ္ဖ်က္ေပးဖြယ္ရာ ရွိသည္ဟု အေမရိကန္ အစိုးရႏွင့္ လႊတ္ေတာ္ ဆိုင္ရာ တာ၀န္ရွိသူမ်ားကေျပာသည္။
ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး John Kerry ၏ ခရီးစဥ္သည္ ႏို၀င္ဘာလေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္ေသာ NLD ပါတီ အႏိုင္ရ၍ အာဏာရရွိ လာၿပီးေနာက္တြင္ ပထမဆံုး ခရီးစဥ္ျဖစ္သည္။ ယခင္စစ္အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားက ေရးဆြဲခဲ့ သည့္ အေျခခံဥပေဒအရ သမၼတတာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ျခင္း မရွိေသာ္လည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ႏိုင္ငံေတာ္ အတိုင္ပင္ခံ ပုဂၢိဳလ္ရာထူးျဖင့္ အာဏာကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့သည္။
ေရြးေကာက္ခံ အစိုးရ အျဖစ္သို႔ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အသြင္ကူးေျပာင္းခဲ့ၿပီးေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ တံခါးဖြင့္ခဲ့ျခင္းကို အေမရိကန္ သမၼတ အိုဘားမား၏ ႏို္င္ငံျခားေရး မူ၀ါဒ ေအာင္ျမင္မႈတခု အျဖစ္ျမင္ခဲ့ၾကသည္။ သူက ျမန္မာႏို္င္ငံသို႔ လည္း ၂ ႀကိမ္တိုင္ သြားေရာက္ခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း အေမရိကန္ အစိုးရက ျမန္မာႏို္င္ငံ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမွ ေနာက္ေၾကာင္း ျပန္မသြားရန္ႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနမ်ား တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာေရး အတြက္ ဖိအားေပးႏိုင္ရန္ သူတို႔၏ တြန္းအားကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ရန္ ဆႏၵရွိေနသည္။
အခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားတြင္ ေျဖေလွ်ာ့မႈမ်ား ျပဳလုပ္ၿပီး အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈမ်ား အတြက္ ဥပေဒမူေဘာင္မ်ားကို ျပန္လည္ျပဳ ျပင္ျခင္း အားျဖင့္ သမၼတ အိုဘားမားက ယေနတိုင္ ႏို္င္ငံေရး အာဏာကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထားေသးသည့္ စစ္ဘက္ အေပၚ ဖိအား ေပးမႈမ်ားကို ဆက္လက္ထိန္းခ်ဳပ္ရင္း ပုဂၢလိက က႑တြင္ ပိုမို အသက္႐ွဴေခ်ာင္လာေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးမည္ျဖစ္သည္။ လက္ရွိခ်မွတ္ထားသည့္ အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈမ်ားက ေမလ ၂၀ ရက္ေန႔တြင္ သက္တမ္းကုန္ဆံုးမည္ ျဖစ္ပါသည္။
အေမရိကန္ အစိုးရက ဗုဒၶဘာသာ၀င္ အမ်ားစုျဖစ္သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ လူ႔အခြင့္ အေရးအေျခအေနမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ လည္း စိုးရိမ္မႈမ်ား ဆက္လက္ရွိေနသည္။ အထူးသျဖင့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မူဆလင္မ်ားအပါအ၀င္ ဘာသာေရးႏွင့္ လူမ်ိဳးေရး အရ လူနည္းစုျဖစ္သူမ်ားကို ဆန္႔က်င္သည့္ ပဋိပကၡမ်ားအေပၚတြင္ ျဖစ္သည္။
ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္ရွိ ပါတီ ၂ ရပ္လံုးမွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားက အေျခအေနကို အနီးကပ္ေစာင့္ၾကည့္ေနၿပီး သမၼတ အိုဘားမား၏ လႈပ္ရွားမႈက အလြန္လွ်င္ျမန္ေနသည္ဟု ၎တုိ႔က ယူဆလွ်င္ တားဆီးမႈမ်ား ျပဳလုပ္လာႏိုင္သည္။
ၿပီးခဲ့သည့္ လအတြင္းက လႊတ္ေတာ္ ႏိုင္ငံျခားဆက္ဆံေရး ေကာ္မတီ အာရွေရးရာ ေကာ္မတီခြဲမွ Republican ႏွင့္ Democratic ေခါင္းေဆာင္မ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ အထက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္ Cory Gardner ႏွင့္ Ben Cardin တို႔က လူ႔အခြင့္ အေရး အေျခအေနမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ စိုးရိမ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည့္ စာတေစာင္ကို ႏို္င္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး John Kerry ႏွင့္ ဘ႑ာေရး ၀န္ႀကီး Jack Lew တို႔ထံသို႔ ေပးပို႔ခဲ့သည္။ အဆိုပါ စိုးရိမ္မႈမ်ားကို ေျဖရွင္းရန္အတြက္ ကြန္ဂရက္ လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ ရြက္ရန္လည္း အစိုးရကို ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။
“ခင္ဗ်ားလိုပါပဲ၊ က်ေနာ္တို႔ကလည္း အေမရိကန္က ျမန္မာႏို္င္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီ ခရီးလမ္းမွာ အခိုင္မာဆံုးေထာက္ခံသူ ျဖစ္ဖို႔ ေသခ်ာခ်င္ပါတယ္” ဟု Ruters မွ ျမင္ေတြ႔ခဲ့ရသည့္ အဆုိပါစာတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။
အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈမ်ားကို အေျပာင္းအလဲ အနည္းငယ္ျပဳလုပ္၍ သက္တမ္းတိုးျခင္းကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကလည္း ေထာက္ခံသည္ဟု အမည္မေဖာ္လိုသူ အေမရိကန္ အစိုးရ တာ၀န္ရွိသူမ်ားက ေျပာသည္။ သူႏွင့္ ေဆြးေႏြးမႈမ်ားတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးတခုလံုးကို မထိခိုက္ေစဘဲ စနစ္တက် ဦးတည္ခ်က္ထားသည့္ ကုန္သြယ္ေရးဆိုင္ရာ ထိန္းခ်ဳပ္ မႈမ်ား မည္ကဲ့သို႔ ျပဳလုပ္သြားမည္ ဆိုသည္ကို အေလးေပး ခဲ့ေၾကာင္း၊ သို႔ေသာ္လည္း စစ္တပ္ပိုင္ အဖြဲ႔ အစည္းမ်ားကို ဆက္လက္ဖိအားေပးသြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း သူတို႔က ေျပာသည္။
“ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီနည္းက် ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ထားတဲ့ အစိုးရအေပၚ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ေထာက္ခံမႈကို ျပသေရး အတြက္ နည္းလမ္းရွာေဖြေနပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔က သူတို႔ ေအာင္ျမင္ဖို႔ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈနဲ႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေတြ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔ ေသခ်ာေစေရးအတြက္ လိုအပ္မယ့္ အဆင့္ေတြအတိုင္း သြားေနပါတယ္” ဟု အေမရိကန္ အစိုးရ တာ၀န္ ရွိသူ တဦးက Reuters သို႔ ေျပာသည္။
“တခ်ိန္ထဲမွာပဲ က်ေနာ္တို႔က ေကာင္းမြန္ၿပီး ခ်င့္ခ်ိန္မႈရွိတဲ့ လမ္းေၾကာင္းတခု၊ အဲဒါက မွန္ကန္စြာ ေရွ႕ဆက္ သြားေနတာကို တုန္႔ျပန္တဲ့ေနရာမွာ ေျပာင္းလြယ္ျပင္လြယ္ရွိမႈနဲ႔ ေရြးခ်ယ္စရာ အမ်ားႀကီးေပးမယ့္ လမ္းတခု အတိုင္း ကို က်ေနာ္တို႕ လုပ္ခ်င္ပါတယ္။”
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက အာရွတြင္ ၾသဇာလႊမ္းမိုးမႈျမင့္တက္လာသည္ကို တုန္႔ျပန္ရာတြင္ အေထာက္အကူရေစရန္ ႏွင့္ ကမာၻတြင္ ေနာက္ဆံုး က်န္ေနသည့္ ေစ်းကြက္တခု ဖြင့္လွစ္လာသည့္ အခ်ိန္တြင္ အခြင့္အေရး ရရွိႏိုင္ အတြက္ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံက ျမန္မာႏို္င္ငံႏွင့္ ဆက္ဆံေရးကို တိုးခ်ဲ႔ ရန္ စိတ္ဆႏၵျပင္းျပေနသည္။
အေမရိကန္ ဘ႑ာေရး ဌာနမွ အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈဆိုင္ရာ အႀကီးတန္း အႀကံေပးေဟာင္း Peter Kucik က ဘဏ္လုပ္ငန္း ဆိုင္ရာ အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈ အခ်ိဳ႕ကို အေမရိကန္ႏို္င္ငံက ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ကတည္းက ေျဖေလွ်ာ့ေပးခဲ့ေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံ ႏွင့္ ေငြေၾကးအလႊဲ အေျပာင္းမ်ားက ခက္ခဲေနဆဲ ျဖစ္သည္ဟု ေျပာသည္။
“အေျပာင္းအလဲေတြက ေၾကညာထားတဲ့ ေနာက္ဆံုး ရည္မွန္းခ်က္ကို အားလံုးေရာက္ဖို႔ပါ့မလားလို႕ က်ေနာ္ သံသယျဖစ္မိတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ရည္ရြယ္ခ်က္က ၂ ႏိုင္ငံၾကားက စီးပြားဆက္သြယ္ေရးကို ျမွင့္တင္ဖို႔ ပိုမိုလြယ္ကူေအာင္ လုပ္ဖို႔နဲ႔ စိုးရိမ္ပူပန္စရာေတြကို သတိေပးရင္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေရွ႕ဆက္ေအာင္ တြန္းအားေပးဖို႔ ၂ မ်ိဳးလုံး ယွဥ္တြဲေနတာေၾကာင့္ပါ” ဟု သူကေျပာသည္။