အဲဟ္ေလ့ဘိုက္(သ) (အလိုင္ေဟမြစ္စလာမ္) သတင္းဌာန ၊ အဗ္နာ
၂၀၁၁ ခုႏွစ္က ယူဂြာအိုေဒသ ပစ္ခတ္မႈအတြင္း မူးယစ္ေဆးဝါးဂိုဏ္းအဖြဲ႕ဝင္မ်ားဟုဆိုေသာ လူေလးဦးကို မကၠဆီကိုတပ္ဖြဲ႕မ်ားက သတ္ျဖတ္ခဲ့ၿပီး အနီးအနားရွိလူတစ္ဦးလည္း ေသဆံုးခဲ့သည္ဟု ေဒသခံမီဒီယာမ်ားက ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ( Leovigildo Gonzalez/REUTERS)
ေခတ္သစ္ စစ္ပြဲမ်ားတြင္ တုိက္ခုိက္သူမ်ားသည္ ၎တို႔၏ ရန္သူမ်ားကုိ သတ္ျဖတ္ျခင္းထက္ ဒဏ္ရာရရိွေအာင္ ပုိမိုလုပ္ေဆာင္ လိုၾကသည္။ မကၠဆီကုိႏုိင္ငံတြင္မူ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္သည္။
အစိုးရ၏ အခ်က္အလက္မ်ားအရ မကၠဆီကုိ၏ လက္နက္ကုိင္တပ္ဖြဲ႕မ်ားသည္ သတ္ျဖတ္မႈတြင္ အလြန္ထူးခြၽန္ၿပီး ထူးျခားေသာႏႈန္းထားျဖင့္ အေလာင္းခ်င္း ထပ္ေအာင္လုပ္ႏုိင္ၾကသည္။ မကၠစီကုိအာဏာပုိင္မ်ားကမူ မိမိတို႔၏ စစ္သားမ်ားသည္ ၎တို႔ရင္ဆုိင္ေနရေသာ ဂုိဏ္းမ်ားထက္ ေလ့က်င့္မႈႏွင့္ ကြၽမ္းက်င္မႈပုိမ်ားသည္ဟု ဆုိၾကပါသည္။
သုိ႔ေသာ္ယင္းကိစၥကုိ ေလ့လာသူပညာရွင္မ်ားက မကၠဆီကုိ၏ သတ္ျဖတ္မႈႏႈန္းကုိ မၾကားဖူးၾကသလုိ ယင္းကိန္းဂဏန္းမ်ားက နိမိတ္ဆိုးတစ္ခုခုကုိ လွစ္ဟျပေနသည္ဟု ဆုိၾကသည္။
‘‘ဒါေတြဟာ ဥပေဒမဲ့ သတ္ျဖတ္မႈေတြပါ’’ဟု လက္နက္ကုိင္တပ္ဖြဲ႕မ်ားၾကား သတ္ျဖတ္မႈမ်ားကုိ ကနဦးစတင္ေလ့လာခဲ့သူ နယူးေယာက္တကၠသုိလ္မွ အၿငိမ္းစားပါေမာကၡ ေပါလ္ခ်ီဗီနီကဆုိပါသည္။
လက္နက္ကုိင္အုပ္စုမ်ားၾကားတိုက္ပြဲပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးတြင္ လူတစ္ေယာက္သတ္ျဖတ္ခံရတုိင္း ေလးဦးခန္႔ဒဏ္ရာရေလ့ရိွသည္ဟု ၁၉၇၀ ေႏွာင္းပုိင္းမွစ၍ ႏုိင္ငံတကာၾကက္ေျခနီေကာ္မတီ (ICRC) အဖဲြ႕ အကဲျဖတ္ခ်က္က ျပဆုိသည္။ တစ္ခါတစ္ရံဒဏ္ရာ ရသူဦးေရ ပုိမ်ားတတ္သည္။
သုိ႔ေသာ္မကၠဆီကုိႏုိင္ငံတြင္ ေသဆံုးမႈႏႈန္းမွာ ေျပာင္းျပန္ျဖစ္သည္။ ဒဏ္ရာရရိွသူတစ္ဦးတုိင္းတြင္ မကၠဆီကိုစစ္တပ္က သတ္ျဖတ္ခဲ့သူ ရွစ္ဦးရိွသည္။ ႏုိင္ငံ၏ မရိမ္းအထူးတပ္ဖြဲ႕မ်ားဆုိပါက အေရအတြက္ပုိမ်ားသည္။ ဒဏ္ရာရသူတစ္ဦးရိွလွ်င္ ၎တို႔အား တုိက္ခိုက္သူ ၃၀ ကို သတ္ျဖတ္သည္။
၂၀၁၄ အေစာပုိင္းတြင္ မကၠစီကုိအစိုးရထုတ္ျပန္မႈရပ္ဆုိင္းခဲ့ေသာ ကိန္းဂဏန္းမ်ားမွေန၍ အဖြဲ႕လိုက္က်ဴးလြန္ေသာ ျပစ္မႈ ကိစၥတြင္ မကၠဆီကုိစစ္တပ္က ရယူခဲ့ေသာ အခန္းက႑၏ အထိန္းအကြပ္မဲ့မႈကုိ လွစ္ဟျပခဲ့သည္။ မူးယစ္တိုက္ပြဲတြင္ ေရွ႕တန္းေရာက္လာခဲ့ၿပီးေနာက္ပုိင္း လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ား မ်ားျပားလာခဲ့သည္။ သမၼတေဟာင္း ဖိလစ္ကယ္လ္ဒါရြန္က လြန္ခဲ့ေသာ ၁၀ ႏွစ္က မူးယစ္စစ္ပဲြ စတင္ခဲ့ခ်ိန္မွစ၍ တုိးပြားလာခဲ့ေသာ ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္မႈ၊ လူေပ်ာက္ဆံုးမႈႏွင့္ ဥပေဒမဲ့သတ္ ျဖတ္ျခင္းစြပ္စဲြခ်က္မ်ားကို စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈမရိွသေလာက္ပင္ျဖစ္သည္။ ယင္းတိုက္ပြဲအား တုိက္ခုိက္ႏုိင္သည့္ တစ္ခုတည္းေသာ အဖြဲ႕အစည္းကုိ ႏွိပ္ကြပ္ရန္ အစိုးရ၏ စိတ္အားထက္သန္မႈေလ်ာ့နည္းျခင္းေၾကာင့္လည္းျဖစ္သည္။
ယင္းနွင့္ပတ္သက္၍ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းရန္ ေတာင္းဆုိမႈမ်ားကုိ မကၠဆီကုိစစ္ဘက္က မတုံ႔ျပန္ခဲ့ေပ။ သုိ႔ေသာ္ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီး ဆယ္လ္ဗာဒါဇီပီဒါကမူ လူသိရွင္ၾကားစစ္ဘက္ကုိ ကာကြယ္ေျပာၾကားခဲ့သည္။ စစ္ဘက္မွာ မူးယစ္ဂုိဏ္းမ်ားကို ထိပ္တိုက္ရင္ ဆုိင္ကုိင္တြယ္ေနေသာ တစ္ခုတည္းေသာ အဖဲြ႕အစည္းျဖစ္ကာ ေအာင္ပြဲရေနသည္ဟု ဇီပီဒါက ေျပာၾကားသည္။
‘‘လူ႔အဖဲြ႕အစည္းက ေတာင္းဆုိလို႔ သူတုိ႔ဟာ လမ္းေတြေပၚေရာက္ေနတာျဖစ္ပါတယ္’’ဟု ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ဇီပီဒါက မကၠဆီကုိ သတင္းစာတစ္ေစာင္အား ယခုလအတြင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။
၂၀၀၇ ႏွင့္ ၂၀၁၂ ၾကား စစ္ဘက္ေၾကာင့္ ေသဆံုးခဲ့သူ ၃,၀၀၀ ရိွၿပီး ထုိကာလအတြင္း တပ္ဖြဲ႕၀င္ ၁၅ ဦးက်ဆံုးခဲ့သည္။ ေ၀ဖန္ေရးသမားအခ်ိဳ႕ကလည္း ယင္းမွာ လက္ေတြ႕က်ေသာ ပံုစံတစ္ခုဟု ဆုိၾကသည္။ မကၠဆီကိုတြင္ လူသတ္မႈမ်ားအား ေအာင္ျမင္စြာ ဖမ္းဆီးအေရးယူႏုိင္မႈ ၂ ရာခုိင္ႏႈန္းေအာက္သာရိွသည္။ စစ္ဘက္က ၎တို႔၏ ရန္သူမ်ားအား သတ္ပစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ခုိင္မာမႈမရိွေသာ တရားေရးစနစ္ကုိ အားမကိုးႏုိင္ေသာေၾကာင့္ဟု ဆုိသည္။
အစိုးရအဖြဲ႕မွာမူ ဖိအားမ်ား ရင္ဆုိင္ေနရသည္။ မတ္လအတြင္းက အေမရိကန္တစ္၀န္းလူ႔ အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္က တရားေရးစနစ္ျပင္ပသတ္ျဖတ္မႈမ်ား အပါအ၀င္ မကၠဆီကုိႏုိင္ငံ၏ လူ႔အခြင့္အေရးမွတ္တမ္းကုိ ႐ႈတ္ခ်ေျပာဆုိခဲ့သည္။။ မကၠဆီကုိႏုိင္ငံတြင္ ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္မႈမ်ား က်ယ္ျပန္႔စြာ ျဖစ္ေပၚေနသည္ဆုိေသာ အေစာပုိင္းကုလသမဂၢ၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္အား ထပ္မံျဖည့္စြက္ခဲ့သည္။
မၾကာေသးမီသီတင္းပတ္မ်ားအတြင္းက ရဲတစ္ဦးက အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦး၏ ဦးေခါင္းအား ပလတ္စတစ္အိတ္စြပ္၍ ဆြဲထားၿပီး စစ္သားတစ္ဦးက ႐ုိက္ႏွက္ေနေသာပံု အင္တာနက္ေပၚေရာက္ရိွသြားခဲ့ရာ ရွားရွားပါးပါးလူထုအား ေတာင္းပန္မႈထြက္ေပၚခဲ့သည္။
လူ႔အခြင့္အေရးကိစၥကို အေလးအနက္ထားေၾကာင္း အစိုးရက ေျပာၾကားပါသည္။ အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈတန္ျပန္ရန္ႏွင့္ အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ခံရသူမ်ားအား ကာကြယ္ရန္ ဥပေဒျပ႒ာန္းခဲ့သည္။ စစ္သားမ်ားအား အရပ္ဘက္တရား႐ံုး၌ တရားစီရင္ခြင့္ျပဳခဲ့သည္။ စစ္တပ္အတြင္းမွာပင္ လူ႔အခြင့္အေရးပညာေပးေရးအစီအစဥ္သစ္တစ္ခုစတင္ခဲ့ၿပီး လက္ရိွသမၼတလက္ထက္တြင္ စစ္ဘက္ႏွင့္ပတ္သက္၍ တုိင္တန္းေျပာၾကားမႈမ်ား သိသာစြာ ေလ်ာ့က်သြားခဲ့သည္ဟု အစိုးရက ေျပာပါသည္။
‘‘လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ျခင္း တုိင္တန္းမႈမွန္သမွ်ဟာ ပူပန္စရာေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း အဲဒီသီးျခားျဖစ္စဥ္ေတြက ႏုိင္ငံအတြင္း လူ႔အခြင့္အေရးေယဘုယ်အေျခအေနကို ေရာင္ျပန္မဟပ္ပါဘူး’’ဟု အစိုးရကေျပာသည္။
စစ္ဘက္က ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္မႈတုိင္တန္းမႈမ်ားမွာ ၂၀၁၁ ေနာက္ပုိင္းက်ဆင္းသြားေသာ္လည္း ရန္သူမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆံုခ်ိန္ ေသဆံုးမႈမ်ားမွာ က်ဆင္းမသြားေၾကာင္း ၂၀၁၄ အေစာပုိင္းတြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ ကိန္းဂဏန္းမ်ားက ျပသေနခဲ့သည္။
မကၠဆီကိုစစ္ဘက္ႏွင့္ စစ္တပ္၏ ဆက္ဆံေရးမွာ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၇၀ ေက်ာ္ကာလအထိ ရွည္လ်ားပါသည္။ ယင္းမွာ မကၠဆီကိုႏုိင္ငံ၌ ျပည္တြင္းစစ္ၿပီးဆံုးခ်ိန္လည္းျဖစ္သည္။ ထုိကာလကတည္ၿငိမ္မႈ ထိိန္းသိမ္းႏုိင္ရန္ အာဏာရအဖဲြ႕အစည္းမ်ားဆုိင္ရာ ေတာ္လွန္ေရးပါတီက လက္နက္ကုိင္အဖဲြ႕ႏွင့္ သေဘာတူညီခ်က္တစ္ရပ္ရယူခဲ့သည္ဟု သမိုင္းပညာရွင္မ်ားက ေျပာၾကားသည္။ ယင္းစစ္ဘက္အား လံုး၀နီးပါးလြတ္လပ္ေသာ ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ေပး၍ ႏုိင္ငံေရးတြင္ စစ္ဘက္က ၀င္ေရာက္မစြက္ဖက္ရန္ သေဘာတူခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
မကၠဆီကုိႏုိင္ငံမွာလည္း အျခားလက္တင္အေမရိကႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္မတူဘဲ မည္သည့္အခ်ိန္ကမွ် အာဏာသိမ္းမႈ မခံစားခဲ့ရေပ။ အစိုးရက စစ္ဘက္အတြက္ ရန္ပံုေငြအလံုအေလာက္မေပးခဲ့သည္မွာ ၾကာၿပီျဖစ္ေသာ္လည္း ေ၀ဖန္ေစာေၾကာမႈလည္း မလုပ္ခဲ့ေပ။ အကာအကြယ္ပင္ေပးခဲ့သည္။
ယင္းသုိ႔အကာအကြယ္ေပးမႈမွာ ၂၀၀၆ တြင္ အလြန္အေရးပါလာခဲ့သည္။ မူးယစ္ေဆး၀ါးႏွင့္ ရာဇ၀တ္မႈဂိုဏ္းမ်ားအား စစ္တပ္က ၿမိဳ႕ရြာရပ္ကြက္မ်ားအတြင္း ၀င္ေရာက္ေျဖရွင္းရင္း ေသြးထြက္သံယုိမႈမ်ားလည္း ျမင့္တက္လာခဲ့ခ်ိန္ျဖစ္သည္။
လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈ တိုင္တန္းျခင္းမ်ား စံခ်ိန္တင္မ်ားျပားခဲ့ေသာ္လည္း အစိုးရက စစ္တပ္ကုိ အေရးမယူသေလာက္ျဖစ္ခဲ့သည္။
အေမရိကန္စစ္ဘက္ႏွင့္ ေလ့က်င့္ျခင္း၊ သင္တန္းေပးျခင္းႏွင့္ စစ္အသံုးအေဆာင္မ်ား ေရာင္းခ်ေပးျခင္းတုိ႔ျဖင့္ ဆက္ဆံမႈမ်ားျပားလာသည့္ၾကားမွာပင္ မကၠဆီကို စစ္တပ္က ျပစ္ဒဏ္ကင္းလြတ္မႈ ရရိွေနျခင္းျဖစ္သည္။
လြန္ခဲ့ေသာ ၂ ႏွစ္က ဘလက္ေဟာ့တုိက္ခုိက္ေရးရဟတ္ယာဥ္မ်ားအား မကၠဆီကိုႏုိင္ငံသို႔ ေရာင္းခ်ရန္ အေမရိကန္က သေဘာတူညီခဲ့သည္။ ယင္းမွာ ၂၅ ႏွစ္အတြင္း ကန္ေဒၚလာတစ္ဘီလီယံ ေက်ာ္သံုးစဲြမည့္ အစီအစဥ္ျဖစ္ကာ မကၠဆီကိုစစ္တပ္၏ အဆင့္အတန္းကိုလည္း အေမရိကန္စစ္တပ္ အဆင့္နီးပါးရိွလာေစမည္ဟု စစ္တပ္အရာရိွမ်ားက ေျပာၾကားၾက သည္။
‘‘ကြၽန္ေတာ္တုိ႔က သူတုိ႔ကုိ ရဟတ္ယာဥ္ေတြပဲေရာင္းကာ မဟုတ္ပါဘူး။ ၁၅ ႏွစ္အတူတကြ အနီးကပ္အလုပ္လုပ္ခဲ့တာေၾကာင့္ ေရာင္းခ်ေပးခဲ့တာပါ။ မဟုတ္ရင္ ေရာင္းမွာမဟုတ္ပါဘူး’’ဟု မကၠဆီကိုမူ၀ါဒဆုိင္ရာ ပင္တဂြန္ထိပ္တန္းအရာရိွ ေတာ့ဒ္အမ္႐ုိဆင္ဘလမ္က ေျပာၾကားပါသည္။
ႏွစ္ႏုိင္ငံၾကား ရင္းႏွီးလာေသာ ဆက္ဆံေရးမွာ အေမရိကန္လႊတ္ေတာ္မွ ေ၀ဖန္သူမ်ားကို စိတ္သက္သာမႈမေပးခဲ့ေပ။
‘‘ပြင့္လင္းျမင္သာမႈနဲ႔ တာ၀န္ယူမႈ၊ တာ၀န္ခံမႈေတြရဲ႕ အေရးႀကီးပံုကုိ ယံုၾကည္တဲ့ လူေတြထိပ္ပုိင္းမွာ မရိွဘူးဆိုရင္ ကမၻာေပၚမွာရိွတဲ့ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးမႈေတြ အကုန္လံုးအလုပ္မျဖစ္ပါဘူး’’ဟု ဗားေမာင့္ျပည္နယ္မွ ဒီမိုကရက္ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ပက္ထ ရစ္ေဂ်လီဟီက ဆုိပါသည္။
Ref:Ny Times
--------------------------------
251/End