အဟ္ေလ့ဘိုက္ (အ.စ) သတင္းဌာန ၊ အဗ္နာ
၈၈ အေရးေတာ္ပံုႀကီးဟာ မၾကာခင္ က်ေရာက္ ေတာ့မဲ့ ဩဂုတ္လ ၈ ရက္ေန႔မွာ ဆိုရင္ ၂၅ ႏွစ္ ေျမာက္ေငြရတု သဘင္ပြဲႀကီးျဖစ္လာ ခဲ့ပါၿပီ။ ဒီအေရး ေတာ္ပံုႀကီးကို သမိုင္းသိ မီသူမ်ားက ၁၃၅၀ ျပည့္ အေရးေတာ္ပံုႀကီးလို႔ သေဘာထား ခဲ့ၾကပါတယ္။ ၁၃၀ဝ ျပည့္ အေရးေတာ္ပံုႀကီးဟာ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါ ရီ ၉ ရက္မွာ စတင္ခဲ့ပါတယ္။ ေရနံေျမ အလုပ္သမား ထုႀကီးရဲ႕ တရားမွ်တတဲ့ ေတာင္းဆိုခ်က္ ၂၁ ခ်က္ကို ဘီအိုစီေရနံ ကုမၸဏီက မသိက်ိဳးကြ်ံျပဳေနခဲ့ တာေၾကာင့္ ေခ်ာက္နဲ႕ေရနံေခ်ာင္း အလုပ္သမား ထုႀကီး ရဲ႕ ၁၉၃၈ ႏိုဝင္ဘာ ၂၆ ရက္ေန႔ အစည္းအေဝးႀကီးမ်ား က မိုင္ ၄၀ဝေက်ာ္ေဝးတဲ့ ရန္ကုန္အထိ ခ်ီတက္ဆႏၵျပ ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကၿပီး ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာ ၃၀ ရက္ေန႔ မနက္အာ႐ုဏ္တက္မွာ စတင္ခ်ီတက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ လမ္းရြာ၊ေရနံခ်ပ္နဲ႔ ေခ်ာက္တို႕မွ အလုပ္သမား ၁၀ဝ၀ ခန္႔ ခ်ီတက္ရာမွာ ပါဝင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သပိတ္ခ်ီတက္ ပြဲႀကီးကို တို႔ဗမာ အစည္းအ႐ံုး ဌာနခ်ဳပ္မွ သခင္ဖိုးလွ ႀကီးနဲ႔ အဖြဲ႕က စီစဥ္ကြပ္ကဲ ေပးၾကပါတယ္။ လမ္းခရီး ၿမိဳ႕နယ္မ်ားမွ လယ္သမား ၂၀ဝ၀ဝ ေက်ာ္က အလုပ္ သမားတပ္ႀကီးနဲ႔ လာေရာက္ေပါင္းစည္း ခဲ့ၾကပါတယ္။
ကုန္မေရာက္ဖို႔ ဖိႏွိပ္မႈ၊ တားဆီး ဟန္႔တားမႈ၊ ဖမ္းဆီး မႈ အမ်ိဳးမ်ိဳး လုပ္တဲ့ၾကားက ဆက္လက္ခ်ီ တက္ခဲ့ၾက ပါတယ္။ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကိုဗဟိန္းနဲ႔ ကိုဗ ေဆြတို႔ကလည္း မေကြးမွာ သပိတ္တပ္ဖြဲ႕ႀကီးမ်ားနဲ႔ လာေရာက္ပူးေပါင္း အားေပးခဲ့ၾကပါတယ္။ နယ္ခ်ဲ႕ အစိုးရက ေက်ာင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ဖမ္းဆီး ခဲ့ၾကတဲ့ အတြက္ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ ၁၃ ရက္ေန႔မွာ တကၠသိုလ္နဲ႔ အထက္တန္း ေက်ာင္းသား မ်ားက အလုပ္ သမားသပိတ္ႀကီးထဲ ပါဝင္လာၾကပါတယ္။ ဒီဇင္ဘာ ၂၀ ရက္ေန႔မွာ အလုပ္သမား တပ္ႀကီးဟာ ျပည္ေရႊ ဆံေတာ္ ဘုရားႀကီးကို ေရာက္လာၾကပါၿပီ။ ဒီဇင္ဘာ ၂၀ ရက္မွာ ေက်ာင္းသား ၇၀ဝ၀၊ ၈၀ဝ၀ ေလာက္က အတြင္းဝန္႐ံုးကို ဝိုင္းဝန္းၿပီး ဆႏၵျပခဲ့ၾက ပါတယ္။ ဒီဆႏၵျပပြဲကို ျမင္းစီးပုလိပ္မ်ားက ၾကမ္းၾကမ္းတမ္း တမ္း႐ိုက္ႏွက္ၿဖိဳခြဲခဲ့ၾကပါတယ္။ ေက်ာင္းသားေခါင္း ေဆာင္ကိုေအာင္ေက်ာ္ ဒဏ္ရာျပင္းျပင္းထန္ ထန္ရရွိၿပီး ၂၂-၁၂-၃၈ မွာ ကိုေအာင္ေက်ာ္ က်ဆံုး သြားခဲ့ပါ တယ္ဒီဇင္ဘာ၂၇ ရက္ေန႔ ကိုေအာင္ေက်ာ္ကို သၿဂႋဳလ္ခ်ိန္ မွာဈာပနေကာ္မတီကကိုေအာင္ေက်ာ္ကို ေနမ်ိဳးသီဟ သူရဗိုလ္ေအာင္ေက်ာ္ဘြဲ႕ကို ေပးအပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။
၁၃၀ဝ ျပည့္ေရနံေျမသပိတ္ႀကီးဟာ ၁၉၃၉ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လအထိ တစ္ႏွစ္နဲ႔ ၇ လ ၾကာပါတယ္။ သပိတ္ႀကီးဟာ ညြန္႔ေပါင္းအစိုးရ ၂ ဖြဲ႕ကို ျဖဳတ္ခ်ႏိုင္ ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေရနံေျမသပိတ္ႀကီးအတြင္းမွာ ဗိုလ္ ေအာင္ေက်ာ္၊ အာလံဗိုလ္ဗဖိုးနဲ႔ မႏၲေလးမွ အာဇာနည္ ၁၇ဦးက်ဆံုးခဲ့ၾကရပါတယ္။ သပိတ္တိုက္ပြဲ ဝင္သူ ၂၀ဝ၀ေက်ာ္ အဖမ္းခံခဲ့ၾကရပါတယ္။ သပိတ္ႀကီးကို အနယ္နယ္မွ လူထု ၂ သန္းေက်ာ္ ကေထာက္ခံတယ္ လို႔ နယ္ခ်ဲ႕ေတာ္လွန္ေရး ကမွတ္ခ်က္ေပး ပါတယ္ ေထာက္ခံပါဝင္သူ ေက်ာင္းသား တစ္သိန္းေက်ာ္၊ ၿမိဳ႕ေနလူထု ၄ သိန္းေက်ာ္ ပါဝင္ခဲ့ၾကပါတယ္တဲ့။
၁၃၀ဝ ျပည့္အေရးေတာ္ပံုႀကီးဟာ အလုပ္သမား၊ လယ္သမား၊ ၿမိဳ႕ေနအေျခခံလူတန္းစား၊ ေက်ာင္းသားနဲ႔ ပညာတတ္လူမႈအစုမ်ားရဲ႕ ျပတ္သားတဲ့ႏိုင္ငံ ေရးရပ္ခံမႈ ကို ေဖာ္ျပတဲ့ အေရးေတာ္ပံုႀကီးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၈၈ ဒီမိုကေရစီအေရးေတာ္ပံုႀကီးဟာ ၁၃၅၀ ျပည့္အေရးေတာ္ပံုႀကီးျဖစ္တယ္လို႔ တခ်ိဳ႕က မွတ္တမ္းတင္ၾကတာပါ။
၁၉၈၈ဒီမိုကေရစီအေရးေတာ္ပံုႀကီး ျဖစ္ေပၚလာ တဲ့အခ်ိန္မွာ ျပည္တြင္းစစ္က အႏွစ္ ၄၀ ရွိပါၿပီ။ စစ္အာဏာရွင္စနစ္က၂၆ ႏွစ္ရွိပါၿပီ။ျပည္တြင္းစစ္ဒဏ္၊ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကက်င့္သံုးတဲ့ ဗ်ဴ႐ိုကရက္ လက္ဝါး ႀကီးအုပ္အရင္းရွင္စနစ္ရဲ႕ လုယက္ေသြးစုပ္မႈဒဏ္မ်ား ေၾကာင့္ တိုင္းျပည္က ီဴဃ ႏိုင္ငံျဖစ္ၿပီး လူထုႀကီးက ေဈးကို အားကိုးေနၾကရပါတယ္။ လုပ္ရင္းငတ္ေနၾကရ တာပါ။
ျမန္မာ့ေျမယာ ကုန္ထုတ္စနစ္ဟာ ျပဳျပင္ေျပာင္း လဲမႈမလုပ္ရေသးသည္မက မဆလစစ္အစိုးရက လက္ဝါးႀကီးအုပ္ ေျမရွင္ႀကီးစနစ္က်င့္သံုးေနတာ ေၾကာင့္ ျမန္မာ့လယ္သမားထုႀကီးဟာ ေဖာင္စီးရင္း ေရငတ္ျဖစ္ေနၾကရပါတယ္။ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီစနစ္က ခြင့္ျပဳသေလာက္သာ ရွင္သန္ခြင့္ရခဲ့တဲ့ ျမန္မာ့ေဒသ ဆိုင္ရာ အရင္းရွင္စနစ္ဟာ ျမန္မာ့စစ္အာဏာရွင္မ်ားက က်င့္သံုးေနတဲ့ စစ္ဗ်ဴ႐ိုကရက္အရင္းရွင္စနစ္ေၾကာင့္ တျဖည္းျဖည္းေသးက်ံဳ႕ခ်ည္နဲ႕လာခဲ့ပါတယ္။
အမ်ိဳးသားလူထုမ်ားက ဆင္ႏြဲေနတဲ့ ဒီမိုကေရစီေရး၊ အမ်ိဳးသားတန္းတူေရးရွည္ၾကာတဲ့လက္နက္ကိုင္ တိုက္ပြဲမ်ားေၾကာင့္၊ ဥပေဒတြင္း ဒီမိုကေရစီေရးအင္ အားစုမ်ားက မရပ္မနားဆင္ႏႊဲခဲ့ၾကတဲ့ ဇူလိုင္ ၇ ရက္ ေက်ာင္းသားအေရးေတာ္ပံု၊ ၆၃ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရး လူထုအင္အားျပပြဲႀကီး၊ ၆၅ ေက်ာင္းသားပြဲေတာ္ အေရးအခင္း၊ ၆၇ တ႐ုတ္ဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈ၊ ၆၇ ဧၿပီစစ္ေတြ ဆန္လုပြဲ၊ ၆၉ ကြ်န္းဆြယ္အား ကစားပြဲ အေရးအခင္း၊ ၁၉၇၀တကၠသိုလ္ေရႊရတု၊ ၇၄ ဇြန္ ၆ အလုပ္သမားသပိတ္၊ ၇၄ ဒီဇင္ဘာဦးသန္႔ အေရး ေက်ာင္းသားလႈပ္ရွားမႈ၊ ၇၆ မိႈင္းရာျပည့္ေက်ာင္းသား အေရးေတာ္ပံု၊ ၇၈ ယူဂ်ီလႈပ္ရွားမႈ၊ ၈၂ ယူဂ်ီလႈပ္ရွား မႈစတဲ့စစ္အာဏာရွင္စနစ္ဆန္႔က်င္ေရး၊ ဒီမိုကေရစီေရး တို႔အားစမ္းပြဲမ်ား ဟာ ၂ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ ၃ ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ျဖစ္ေပၚခဲ့ၿပီးမွ ၈၈ အေရးေတာ္ပံုႀကီးျဖစ္ ေပၚခဲ့တာပါ။အေရးေတာ္ပံုႀကီးက (၁)အေျခခံဒီမိုက ေရစီ အခြင့္အေရးမ်ားရရွိေရး၊ (၂)မဆလတစ္ပါတီ စစ္အာဏာရွင္ စနစ္ ဖ်က္သိမ္းေပးေရး၊ (၃)ၾကားျဖတ္ အစိုးရ တစ္ရပ္ဖြဲ႕စည္း ေပးေရး၊ (၄)စစ္မွန္ၿပီး တရားမွ် တတဲ့ေရြးေကာက္ပြဲ တစ္ရပ္က်င္းပေပးေရး စတဲ့ေတာင္း ဆိုခ်က္မ်ားေတာင္းဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။
ဒီအေရးေတာ္ပံု ႀကီးအတြင္းအလုပ္သမား လယ္သမား၊ ေက်ာင္းသား မ်ား၊ စာေရးစာခ်ီမ်ား၊ ရဲ ၊ သတင္းတပ္ဖြဲ႕၊ တပ္မေတာ္ ေရ၊ ၅၀၂ေလတပ္၊ မဆလပါတီဌာနခ်ဳပ္ အမႈထမ္း မ်ားကအစပါဝင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ၁၉၈၈ ဩဂုတ္လ ၂၂ ရက္ေန႔မွာစစ္အုပ္ ခ်ဳပ္ေရးအမိန္႔႐ုတ္သိမ္းခဲ့ပါတယ္။ မဆလအစိုးရဟာလူထုဆႏၵကိုျငင္းပယ္ၿပီး ဆႏၵျပ လူထုနဲ႔ ေက်ာင္းသားမ်ားကို ေထာင္ခ်ီၿပီး ရက္ရက္ စက္စက္ပစ္ခတ္သတ္ျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဗိုလ္ေနဝင္းစစ္ အစိုးရေနရာမွာ ဗိုလ္ေစာေမာင္စစ္အစိုးရကို ၁၈-၉- ၈၈ မွာ အာဏာလႊဲခဲ့ပါတယ္။ သမၼတ ၃ ဆက္ အလဲ အလွယ္လုပ္ေပးခဲ့ရပါတယ္။ မဆလပါတီကို ဖ်က္သိမ္း ေပးခဲ့ရပါတယ္။ ေက်ာင္းသားနဲ႔လူထု ၃၀ဝ၀နဲ႔ ၅၀ဝ၀ အၾကား ပစ္ခတ္သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ ၁၃၀ဝျပည့္ အေရးေတာ္ပံုသပိတ္တပ္ဖြဲ႕ႀကီးကို ၿဗိတိသွ်အစိုးရက ပစ္ခတ္သတ္ျဖတ္မႈမျပဳခဲ့ပါဘူး။
၈၈ ဒီမိုကေရစီ အေရးေတာ္ပံုႀကီးအတြင္းမွာ ပါဝင္ခဲ့ၾကတဲ့ လူထုႀကီး ကို စစ္အစိုးရက ရက္ရက္စက္စက္ပစ္ခတ္သတ္ျဖတ္ ခဲ့ပါတယ္။ ဗမာတစ္ျပည္လံုးမွာရွိတဲ့ ၿမိဳ႕ရြာေဒသအသီး သီးက လူထုႀကီးဟာ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႔ သပိတ္ႀကီးအတြင္း ပါဝင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ၁၉၃၈ခုႏွစ္က ဆင္ႏႊဲခဲ့တဲ့ သပိတ္ ႀကီးဟာ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ံုးႀကီးရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္မႈ ေအာက္မွာ ဆင္ႏႊဲခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ေအာက္ေျခ မွာလည္း အလုပ္သမားသမဂၢေတြ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၾကတာျဖစ္ ပါတယ္။ မႏၲေလးသ
